Grupa blisko 30 specjalistów z krajów wyszehradzkich oraz Niemiec i Ukrainy wzięła udział w tygodniowym szkoleniu poświęconemu wielokulturowemu dziedzictwu Dolnego Śląska.
Największym odkryciem i zaskoczeniem dla zagranicznych uczestników, specjalizujących się w ochronie dziedzictwa, a także dla wielu Polaków, były Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2001 roku.
– MCK od początku swej działalności koncentruje się na problematyce dziedzictwa kulturowego rozważanej w aktywnym dialogu z sąsiadami Polski. Program V4 Heritage Academy jest więc swego rodzaju soczewką skupiającą istotę misji MCK. Innym ważnym celem kursu jest odkrywanie dziedzictwa UNESCO w jego nieoczywistych i mało wśród sąsiadów znanych aspektach – podsumowuje Łukasz Galusek, zastępca dyrektora MCK ds. programowych. W dniach 9-15 lipca 2018 uczestnicy kursu zwiedzili Kraków, Wrocław, Jawor oraz Świdnicę. Wysłuchali serii wykładów poświęconych metodologii zarządzania miejscami z Listy UNESCO oraz historii reformacji w Europie Środowej. Pod okiem ekspertów z krajów V4 i Niemiec wzięli również udział w warsztatach na temat identyfikacji wizualnej miejsc dziedzictwa oraz nowych metod rozwoju ruchu turystycznego.
Najważniejszym punktem programu tegorocznej V4 Heritage Academy była luterańska świątynia z 2. poł. XVII – Kościół Pokoju w Świdnicy.
– Ubiegłoroczny jubileusz pięćsetlecia reformacji oraz przypadająca w tym roku rocznica czterechsetlecia wybuchu wojny trzydziestoletniej – najkrwawszego konfliktu religijnego w dziejach naszego kontynentu i wojny, w której wzięły udział niemal wszystkie państwa siedemnastowiecznej Europy – były pretekstem do realizacji projektu w Świdnicy – tłumaczy dr Michał Wiśniewski, koordynator szkoły letniej.
Kościoły Pokoju w Świdnicy i w Jaworze to największe drewniane budowle w Europie pełniące funkcje religijne. Wzniesiono je na mocy postanowień traktatu westfalskiego zawartego w 1648 roku, a kończącego pierwszą i jedną z najkrwawszych wojen religijnych w Europie – wojnę trzydziestoletnią. Protestanci śląscy, poddani ultrakatolickich Habsburgów, uzyskali wówczas prawo do wzniesienia trzech kościołów: w Świdnicy, w Jaworze i w Głogowie (ten ostatni nie zachował się do dziś). Pozwolenie zawierało jednak szereg zakazów. Świątynia nie mogła mieć bryły przypominającej kościół, dzwonnicy, szkoły parafialnej. Miała być zbudowana z materiałów nietrwałych – drewna, słomy, piasku, gliny – nie dłużej niż w rok.
– To swoisty paradoks, że mimo tylu wojen, zwłaszcza pierwszej i drugiej wojny światowej parafia świdnicka, założona w 1652 roku, nigdy nie przestała funkcjonować. Przez 366 lat! To niezwykłe, że świdnicki Kościół Pokoju okazał się pomostem zapewniającym ciągłość mimo tragedii XX wieku i wymiany ludności. Zważywszy na warunki, w jakich powstawał – zgodnie z cesarskimi obostrzeniami został wzniesiony poza miastem, z nietrwałych materiałów… zarówno świątynia, jak i gromadząca się w niej luterańska wspólnota okazały się tak trwałe! – podkreślił Łukasz Galusek.
Po zwiedzaniu kościoła w Świdnicy uczestnicy kursu wzięli udział w warsztatach poświęconych sposobom promocji unikatowej biblioteki starych druków oraz dokumentów muzycznych świdnickiej świątyni. Zespół obejmujący kilka tysięcy starych ksiąg oraz dziesięć tysięcy partytur jest unikatem na skalę ogólnopolską. W zasobach odnaleźć można utwory napisane dla świdnickiej świątyni przez kantorów, wśród których byli także uczniowie Jana Sebastiana Bacha. Celem warsztatów było wypracowanie sposób promocji Świdnicy w oparciu o ten niedawno zdigitalizowany skarb. Podsumowaniem projektu była publiczna prezentacja wyników warsztatów, którą zorganizowano w świdnickim Muzeum Dawnego Kupiectwa.
***
Historia programu V4 Heritage Academy sięga 2006 roku, kiedy ministrowie kultury państw Grupy Wyszehradzkiej powołali specjalną Grupę Roboczą Ekspertów do spraw Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie do tego animowanego przez MCK gremium należą przedstawiciele Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej, Kancelarii Premiera Węgier oraz Rady Ochrony Zabytków Słowacji. W ramach ich współpracy co dwa lata w Krakowie odbywają się specjalistyczne konferencje, Forum Dziedzictwa Europy Środkowej. Od 2009 roku organizowane są także wspólne, wyszehradzkie szkoły letnie poświęcone zarządzaniu miejscami z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w krajach wyszehradzkich. Co roku program realizowany jest w innym kraju regionu, w 2018 roku była to Polska. Rok 2018 to Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego, którego polskim koordynatorem jest MCK. Z tej okazji oprócz uczestników z Czech, Polski, Słowacji i Węgier do udziału zaproszono także reprezentantów Niemiec i Ukrainy.
Tekst i foto: Międzynarodowe Centrum Kultury
