Czas przełomu. Sztuka awangardy w Europie Środkowej 1908–1928

0

Wystawa
Czas przełomu. Sztuka awangardy w Europie Środkowej 1908–1928
Kraków, 8 marca – 9 czerwca 2019 r.

Czy środkowoeuropejska awangarda była zawsze „przednią strażą”, czy też pozostawała
w tyle tendencji dyktowanych przez Paryż, Berlin czy Nowy Jork? Czego dowiemy się o ruchu awangardowym, gdy porzucimy narracje budowane przez narodowe historie sztuki?
Wystawa Czas przełomu. Sztuka awangardy w Europie Środkowej 1908–1928, prezentowana
w Międzynarodowym Centrum Kultury, to rozpisana na rozdziały opowieść o nowej sztuce
w regionie, szczególnie doświadczonym tragiczną historią początku XX wieku.

Ekspozycja jest próbą ukazania panoramy ruchu awangardowego i zaakcentowania punktów stycznych oraz różnic, jakie ujawniała w tym czasie sztuka nowych środkowoeuropejskich państw. Ramy czasowe 1908–1928 roztaczają szeroką perspektywę, nie tylko ukazującą drogę artystycznych przemian,
ale także konfrontującą ich zróżnicowany rytm i chronologię.

Europa Środkowa, po zakończeniu Wielkiej Wojny w 1918 roku, stała się miejscem, gdzie zainicjowane bądź przepracowane wcześniej awangardowe tendencje nabierały wielkiego rozmachu. Podczas gdy starsi artyści kontynuowali po wojnie swoją wcześniejszą twórczość, młodsza generacja zaczęła traktować kubizm, ekspresjonizm i futuryzm jako zbyt skostniałe i wyczerpane formuły, opowiadając się przede wszystkim za konstruktywizmem i abstrakcją. Szybkie wskrzeszenie sztuki nowoczesnej nastąpiło pod znakiem „miasta i maszyny” oraz fascynacji cywilizacją miejską. Środkowoeuropejscy artyści często występowali z propozycjami nowych „-izmów”. Warto wspomnieć tu m.in. węgierski aktywizm, polski formizm czy czeski poetyzm, który stanowił najbardziej znaczący wkład środkowoeuropejskiej awangardy w sztukę światową.

Na wystawie Czas przełomu… zestawiamy ze sobą i konfrontujemy artystów środkowoeuropejskich – polskich, czeskich, słowackich, węgierskich, rumuńskich, chorwackich czy serbskich, dla których
co prawda wciąż punktem odniesienia w twórczości pozostawały wielkie artystyczne centra, jak Paryż, Berlin czy Nowy Jork, ale czerpane stamtąd impulsy i inspiracje były przez nich twórczo przetwarzane bez kompleksu peryferyjności bądź zapóźnienia.

Na bogatą ekspozycję w MCK składa się ponad 170 obrazów, rzeźb, rysunków i grafik m.in.
Antona Jasuscha, Bohumila Kubišty, Františka Foltýna, Gézy Schillera, Josefa Čapka, Katarzyny Kobro, Leona Chwistka, Maxa Oppenheimera, Rafała Malczewskiego, Sandora Bortnyika, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tadeusza Makowskiego, Teresy Żarnowerówny, Tytusa Czyżewskiego czy Władysława Strzemińskiego.

Niezwykłym walorem prezentacji jest wielki wybór unikatowych awangardowych czasopism
o sztuce, publikacji, plakatów, folderów, scenariuszy filmowych, fotografii będących przykładem eksperymentów i prób wypracowania nowatorskiej typografii i technik obrazowania.

Ekspozycja, która miała swoją premierę w Muzeum Sztuki w Ołomuńcu we wrześniu 2018 roku jest zwieńczeniem kilkuletniego międzynarodowego projektu Narodziny nowoczesnego Środkowoeuropejczyka, realizowanego wspólnie od 2016 roku przez cztery partnerskie instytucje: Muzeum Sztuki w Ołomuńcu, Galerię Miasta Bratysławy, Muzeum Janusa Pannoniusa w Peczu
oraz przez Międzynarodowe Centrum Kultury, które dla krakowskiej publiczności przygotowało nową odsłonę.

Wystawę będzie można zwiedzać od 8 marca do 9 czerwca 2019 r. w Galerii MCK, Rynek Główny 25.

Towarzyszyć jej będzie bogaty program wydarzeń towarzyszących, szczegóły na http://mck.krakow.pl/

Główny organizator: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie

Współorganizatorzy: Muzeum Sztuki w Ołomuńcu, Galeria Miasta Bratysławy, Muzeum Janusa Pannoniusa w Peczu

Nadzór nad wystawą: Agata Wąsowska-Pawlik, Łukasz Galusek

Autorzy wystawy: Lenka Bydžovská, Karel Srp

Kuratorka polskiej edycji wystawy: Monika Rydiger

Współpraca kuratorska: Anežka Šimková, Šárka Belšíková (Ołomuniec)

Organizacja i koordynacja wystawy: Anna Śliwa, Małgorzata Dziedzic, Monika Rydiger, Karolina Wójcik

Konsultacja kuratorska polskiej edycji wystawy: Zsófia Kiss-Szemán (Bratysława), Tünde Pusztai (Pecz), György Varkonyi (Pecz)

Aranżacja plastyczna: Anna Wisz

__________________________________________________________________________________

Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli:

Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP

Antonín Staněk, Minister Kultury Republiki Czeskiej

Ľubica Laššáková, Minister Kultury Republiki Słowackiej

Péter Fekete, Sekretarz Stanu ds. Kultury w Ministerstwie ds. Zasobów Ludzkich Węgier

Gernot Blümel, Minister Związkowy ds. Europejskich, Sztuki, Kultury i Mediów Republiki Austrii

Wystawa powstała przy wsparciu finansowym: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Kulturowego, Programu Unii Europejskiej „Kreatywna Europa”, Funduszu Wyszechradzkiego

Patroni medialni wystawy Czas przełomu. Sztuka awangardy w Europie Środkowej 1908-1928:
PAP, TVP Kultura, „Dziennik Polski”, „Spotkania z zabytkami”

Stały patronat medialny MCK: TVP 3 Kraków, Radio Kraków Małopolska, „Karnet”, „In Your Pocket”, Polski Portal Kultury O.pl, „Herito”, AHICE

Partner medialny cyklu Dojrzali do sztuki: „Głos Seniora”

Partner medialny oferty edukacyjnej dla dzieci: Czasdzieci.pl, #muzealniaki

Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie dziękuje wszystkim wypożyczającym eksponaty, pracownikom instytucji sztuki i prywatnym kolekcjonerom oraz tym, którzy wsparli tę wystawę.

Wypożyczający:

  • Alšova jihočeská galerie, Hluboká nad Vltavou
  • Biblioteka Jagiellońska, Kraków
  • Biblioteka Muzeum Narodowego, Poznań
  • Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko
  • Fehér László gyűjtemény, Budapest
  • Galeria Dyląg, Kraków
  • Galerie Berinson, Berlin
  • Galerie hlavního města Prahy
  • Galéria Mesta Bratislavy
  • Galerie vytvarného umění v Ostravě
  • Galéria Zoya, Bratislava
  • Janus Pannonius Múzeum, Modern Magyar
  • Képtár, Pécs
  • Kieselbach Galéria Kereskedelmi Kft, Budapest
  • Kobilarna Lipica – Galerija Avgusta Černigoja
  • Kolekcija Marinko Sudac, Zagreb
  • Krajská galerie výtvarneho umění ve Zlíně
  • Lietuvos dailės muziejus, Vilnius
  • Magyar Nemzeti Múzeum, Budapest
  • MARe/Muzeul de Artă Recentă, București
  • Moderna galerija, Zagreb
  • Moravská galerie v Brně
  • Muzeum Kampa – Nadace Jana a Medy
  • Mládkových, Praha
  • Muzeum města Bratislavy
  • Muzeum Narodowe, Kraków
  • Muzeum Narodowe, Szczecin
  • Muzeum Narodowe, Warszawa
  • Muzeum Niepodległości, Warszawa
  • Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego,
  • Bydgoszcz
  • Muzeum Okręgowe, Toruń
  • Muzeum Sztuki, Łódź
  • Muzeum Tatrzańskie, Zakopane
  • Muzeum umění Olomouc
  • Országos Széchényi Könyvtár, Budapest
  • Petőfi Irodalmi Múzeum – Kassák Múzeum,
  • Budapest
  • Sbírka Roberta Runtáka, Olomouc
  • Slovenská národná galéria, Bratislava
  • Slovenski gledališki inštitut, Ljubljana
  • Szent István Király Múzeum – Deák Collection,
  • Székesfehérvár
  • Šarišská galéria v Prešove
  • Uměleckoprůmyslové museum v Praze
  • Universität für angewandte Kunst Wien,
  • Kunstsammlung und Archiv
  • Vědecká knihovna v Olomouci
  • Východoslovenská galéria, Košice
  • Wien Museum
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum
  • Animacji Kultury, Poznań
  • Židovské muzeum v Praze

i prywatne kolekcje.

Tekst i foto : Międzynarodowe Centrum Kultury









PLACES WORTH YOUR TIME