Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w Krakowie

0

Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w Krakowie.

Idea, misja, założenia programowe, miejsce i forma

W Krakowie w roku 2008, w związku z przygotowaniami do 100 rocznicy powstania harcerstwa polskiego, narodziła się inicjatywa stworzenia nowoczesnego, interaktywnego, narracyjnego muzeum poświęconego idei i historii harcerstwa oraz związanego z nim ośrodka kultury i spotkań młodzieży, służącego współczesnym metodom i praktykom tej idei.

Każdy, kto zna historię Polski XX wieku wie jak wielką i wyjątkową rolę odegrało harcerstwo polskie w walce i pracy dla dobra Rzeczypospolitej, w wychowaniu ludzi dzielnych i roztropnych. Kraków obok Lwowa stał się miejscem zaszczepienia idei skautowej na ziemiach polskich. Tutaj także nabrała ona swoistego, rodzimego, polskiego charakteru. Młodzież „Sokoła”, „Eleusis” i „Zarzewia” szybko przyjęła i rozwinęła ideę skautową czyniąc ją harcerską.

Idea i program wychowawczy harcerstwa łączy dzisiaj wiele organizacji młodzieżowych o zróżnicowanym charakterze. Mundur harcerski przeżywał w przeszłości i będzie przeżywał w przyszłości okresy wielkiej lub mniejszej popularności. Jednak idea samodoskonalenia oraz służby Bogu, Polsce i bliźnim zawsze znajdzie swoje miejsce w wychowaniu młodych Polaków.

Czasy w których żyjemy wymagają nowych form upowszechniania wiedzy i kształtowania postaw. Jedną z nich są nowoczesne muzea oraz miejsca aktywności dzieci i młodzieży. Temu celowi ma służyć tworzone w Krakowie Muzeum Ruchu Harcerskiego oraz związany z nim ośrodek kultury.

Misja MiCRH to:

  • gromadzenie, zabezpieczenie, naukowe opracowanie i udostępnienie zbiorów dotyczących harcerstwa,
  • prowadzenie studiów historycznych nad dziejami harcerstwa,
  • prowadzenie badań nad czasem wolnym dzieci i młodzieży oraz nad pozaszkolnymi systemami wychowania, stworzenie zaplecza i organizacja konferencji w tym obszarze,
  • powołanie nowego miejsca promującego Kraków, adresowanego do ludzi młodych, w tym licznej rzeszy skautów w Europie i świecie,
  • utworzenie miejsca atrakcyjnego spędzenia czasu dla mieszkańców Krakowa i turystów,
  • utrwalenie przekonania o szczególnym miejscu Krakowa i Lwowa, gdzie powstało harcerstwo polskie, w historii całego ruchu, zorganizowanie ośrodka spotkań dla pokoleń harcerek i harcerzy, dawnych i współczesnych,
  • utworzenie w Krakowie miejsca spotkań i koordynacji pracy na rzecz młodzieży polskiej na obczyźnie (szczególnie na Wschodzie), we współpracy z harcerstwem na obczyźnie.

Założenia programowe. MiCRH będzie pełnić funkcje wystawiennicze, badawczo-naukowe i edukacyjne oraz będzie tworzyć atrakcyjną dla dzieci i młodzieży przestrzeń spędzania czasu wolnego. Powinno ono łączyć funkcje typowe dla muzeum z funkcjami centrum zajęć pozaszkolnych. Realizując funkcję wystawienniczą MRH będzie prezentować ekspozycje stałe i czasowe. Będzie także organizować projekty ekspozycyjne we współpracy m.in. z Muzeum Harcerstwa w Warszawie, z muzeami skautowymi w innych krajach.

W zakresie funkcji badawczo-naukowej przewidziane jest prowadzenie systematycznych prac nad dziejami harcerstwa, w szczególności w obszarze zaangażowania ruchu harcerskiego w walce o niepodległość i w tworzeniu zrębów nowoczesnej pedagogiki. W zakresie funkcji edukacyjnej MiCRH będzie organizowało przedsięwzięcia wykorzystujące kreatywność odwiedzających, lekcje muzealne, konkursy, warsztaty, spotkania z młodzieżą, projekcje filmowe, koncerty, konferencje. Muzeum  stworzy również portal internetowy i gry edukacyjne.

Nowoczesne formy prezentacji, przy wykorzystaniu współczesnych narzędzi, będą kierowane do różnych grup adresatów, przy uwzględnieniu jednej z istotnych cech wychowania harcerskiego jakim jest wielopokoleniowość. Muzeum będzie miejscem atrakcyjnym dla ludzi młodych, poprzez towarzyszące ekspozycji miejsca aktywności, doświadczeń, z wykorzystaniem narzędzi multimedialnych. Muzeum zaprezentuje harcerstwo, według dwóch narracji, jednej ideowo-problemowej prezentującej główne idee i metody wychowania ukazując je od kojarzonych z harcerstwem symboli jak Krzyż Harcerski, lilijka, mundur oraz zasad jak przyrzeczenie i prawo harcerskie aż do fundamentu, wymagającego wtajemniczenia i dojrzałości jakim są służba, braterstwo i samodoskonalenie oraz drugiej chronologicznej ukazującej:

  • genezę i początki skautingu i harcerstwa 1909-1918,
  • harcerstwo w bojach (czas próby, weryfikacji) 1914-1921, 1939-1945,
  • harcerstwo w II Rzeczypospolitej 1918-1939,
  • harcerskie zderzenie z komunizmem w okresie legalnej działalności 1944-1950, 1956-1989
  • harcerską II konspiracja 1944-1956,
  • harcerstwo na obczyźnie 1939-1989,
  • harcerstwo niepokorne i niezależne 1956-1989.

Muzeum stworzy możliwość (poprzez odpowiednie wykorzystanie sieci www i programów komputerowych i multimediów) pogłębienia informacji dla zainteresowanych, prezentacji filmów dokumentalnych, szczegółowego zapoznania się z dokumentami, ikonografią itp., W otoczeniu bądź pomieszczeniach MiCRH będą wykonane aranżacje m.in. miejsca spotkań przy ogniu (rzeczywistym lub wyobrażonym) dla grupy 30-40 osób, obozu-biwaku. Muzeum realizując swoje cele będzie miało do dyspozycji bibliotekę, 2 sale konferencyjne (100 i 200 osób) i odpowiednie do tego zaplecze, salę zaaranżowaną na „spotkania przy ogniu”, pomieszczenia do prac badawczych, pomieszczenia noclegowe.

Adresaci MRH. Główną grupą odwiedzających będzie młodzież szkolna, a także grupy i drużyny harcerskie. Do nich adresowane będą propozycje zakładające wykorzystanie nowoczesnych form przekazu i aktywności. Wśród odwiedzających znajdą się studenci historii i pedagogiki, zawodowi wychowawcy, którzy będą mieli możliwość włączenia się do projektów badawczych i wystaw czasowych. Muzeum będzie aktywne w kierunku przyciągania grup młodzieży polskiej z dawnych Kresów Wschodnich (dzisiejszych krajów bałtyckich, Białorusi i Ukrainy) i grup skautowych z krajów europejskich. Szczególnym środowiskiem odwiedzających będą starsze harcerki i harcerze tzw. seniorzy harcerstwa, do których dodatkowo będą proponowane działania o charakterze integrującym.

Miejsce i forma. MiCRH będzie miało łączną powierzchnię użytkową ok. 3700 m² oraz ok. 40000 m² w terenie zielonym otaczającym budynek Muzeum, zlokalizowany na terenie fortu 52 A „Łapianka”-„Jugowice”, dawnej twierdzy Kraków. Zbiory, jak zaznaczono wyżej, będą eksponowane problemowo i chronologicznie. Istotnym elementem ekspozycji, ze względu na wybitne walory wychowawcze harcerstwa, będzie ukazanie konkretnych osób, które dzięki swej formacji harcerskiej były osobowościami spełnionymi w służbie, Bogu, Polsce, bliźnim, w pracy i w walce. Ekspozycji zbiorów towarzyszyć będą elementy uzupełniające:

  • wszystko co tworzy bogactwo zdobnictwa i obrzędowości np. totemy, pionierka obozowa, dekoracje izb harcerskich, kroniki, obrazy, rysunki,
  • miejsca dla sprawdzenia swoich umiejętności, uczenia się, wzięcia udziału w rywalizacji np. małpi gaj, mosty linowe przy obozownictwie; poziome (bezpieczne) ścianki wspinaczkowe, ćwiczenia na stojącym rowerze, na urządzeniu do ćwiczeń z wiosłami z pomiarem czasu; ćwiczenia ekologiczne i przyrodoznawcze z wykorzystaniem multimediów; mural.

Wnioski do RPO WM. W marcu br. został złożony wniosek dotyczący dofinansowania budowy nowego budynku obok fortu w ramach projektu „Rewitalizacja i adaptacja zachowanych części Fortu 52 A „Łapianka” dla utworzenia Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w Krakowie”, w wysokości prawie 6 mln zł (całościowy koszt tej inwestycji wynosi prawie 21 mln zł). Wniosek został złożony w ramach konkursu na środki na rewitalizację terenów poprzemysłowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. Rozstrzygnięcie konkursu o te środki nastąpi na przełomie VIII/IX br. Aktualnie realizowane są prace restauracyjne na forcie przy wsparciu środków RPO WM w wysokości 3,1 mln zł (przy całości kosztów projektu 6.6 mln zł) przyznanych w 2017 roku

Koszty stworzenia wystawy stałej. Wizja przestrzeni ekspozycyjnej wystawy stałej zostanie rozstrzygnięta w drodze postępowania konkursowego, a jej przygotowanie i wykonanie wymaga jeszcze ok. 10 mln zł.

Tekst i foto: Muzeum Historyczne Krakowa









PLACES WORTH YOUR TIME