Jak namalować upływający czas? Czy cyfry mają wartość artystyczną? Jak pokazać przemijanie przy pomocy czerni i bieli? Roman Opałka poświęcił idei „malowania czasu” niemal całe swoje życie, tworząc serię „Obrazów liczonych”. Teraz dzieło z tego cyklu „Obraz liczony. 1965/1 do ∞, Detal 2450737-2473067”,
stanie się częścią wystawy „Sytuacja się zmieniła” w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Roman Opałka to jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów sztuki współczesnej zagranicą, a seria „Obrazy liczone” stanowi najistotniejszą część jego działalności artystycznej.

fot.: Witalis Wolny, 1968; archiwum Madeleine Gazeau-Opałka

Mój czas w obrazach realizuje to, co nazywam aspektem psychograficznym: zmęczenie, znużenie, kłótnia – są tu widoczne. Maluję liczby odręcznie – co na początku budziło zażenowanie artystów w Polsce, bo zdawałoby się, że można nowocześnie, maszyną… ale to nie byłby czas. Roman Opałka w wywiadzie dla  magazynu „Zwierciadło”, 8.08.2011

Pierwszy obraz z cyklu powstał w 1965 roku i było to czarne płótno pokryte białymi liczbami: od 1 do 36 327. W następnych dziełach z serii, pojawiały się kolejne liczby, które stopniowo zanikały, a tło dzieła było stopniowo rozbielane. Tworzenie „Obrazów liczonych” stało się dziełem życia Opałki i kontynuował je aż do swojej śmierci. Cykl miał zakończyć się na numerze 7 777 777, artysta zmarł jednak w 2011 roku.

(…) zegary niewiele mają wspólnego z czasem, one tylko go pokazują i decydują o spotkaniach – w tym sensie zegar jest instrumentem wygodnym. A mój czas w obrazach realizuje to, co nazywam aspektem psychograficznym: zmęczenie, znużenie, kłótnia – są tu widoczne. Maluję liczby odręcznie – co na początku budziło zażenowanie artystów w Polsce, bo zdawałoby się, że można nowocześnie, maszyną… ale to nie byłby czas. Jesteśmy skazani na śmierć i mówiąc o tym, nie wolno iść na skróty. (…) Przyjąłem zasadę, że zaczynam od czerni w tle i rozjaśniam je stopniowo. W tej chwili obrazy są w takim stadium programu, że jest już biel na bieli. Wykorzystuję krótki moment, kiedy farba wodna jeszcze nie wyschła – wtedy widzę co namalowałem – tak o swojej pracy mówił Roman Opałka w 2011 roku.

„Obraz liczony. 1965/1 do ∞, Detal 2450737-2473067” z tej serii, który stanie się częścią wystawy „Sytuacja się zmieniła”,  to jedno z najdroższych dzieł sztuki współczesnej w Polsce, a jego cena zakupu wynosi 1,3 mln euro. Prywatny właściciel obrazu wypożyczył go Muzeum Narodowemu w Krakowie w ramach długoterminowego depozytu. W zakupie obrazu pośredniczył dom aukcyjny Christie’s w Londynie.
– Obrazy z cyklu „1965/1-–?” Romana Opałki znajdują się w głównie w zbiorach zagranicznych. Są częścią stałych ekspozycji Centre Pompidou w Paryżu i Museum of Modern Art w Nowym Jorku. W Polsce eksponuje taki obraz jedynie w Muzeum Sztuki w Łodzi. Możliwość prezentacji dzieła tego artysty w MNK świadczy o randze ekspozycji ze względu na ponadnarodowe znaczenie i popularność artysty. Pokaz tak wybitnego dzieła umożliwia kontakt widza z wybitnym, uznanym na forum międzynarodowym przykładem polskiej sztuki schyłku XX w. Obraz Romana Opałki jest jednym z naszej kolekcji, wokół którego budujemy narrację dotyczącą znaczenia i wartości polskiej sztuki współczesnej. Weszliśmy do elitarnej grupy muzeów mających obraz liczony w stałej ekspozycji – mówi Magdalena Czubińska, pełnomocnik dyrektora ds. działalności wystawienniczej Muzeum Narodowego w Krakowie.

Roman Opałka (1931 – 2011) studiował w łódzkiej PWSSP w latach 1949 – 1950, a potem w warszawskiej ASP. Na przełomie lat 50. i 60. inspirowało go malarstwo materii, zajmował go także problem rytmu (cykl „Chronomy” i „Fonematy”). Tworzył kompozycje przestrzenne z użyciem drewna i pierza („Poduszkowce”). Około 1965r. w sztuce Romana Opałki zapanowała zasada harmonii i systematyczności nazwana „ideą progresywnego liczenia”, której efektem jest seria „Obrazy liczone”.
Dzieło Romana Opałki w ramach wystawy „Sytuacja się zmieniła” będzie można oglądać do 27 października 2019 roku. W 2020 roku Muzeum Narodowe w Krakowie planuje otwarcie nowej stałej galerii sztuki polskiej XX i XXI wieku.

Informacje dla zwiedzających:

Wystawa
Roman Opałka – Malarz czasu

Sytuacja się zmieniła

Gmach Główny

3 maja 1

30 lipca  – 27 października 2019

Pon.: nieczynne

Wt. – sob.: 10.00–18.00

Niedz.: 10.00–16.00