KOMUNIKAT PRASOWY
Wernisaż: 9 lipca 2019 r.

Międzynarodowe Centrum Kultury po raz kolejny odkrywa skarby polskiej sztuki, tym razem odnalezione w macedońskiej stolicy – Skopju. W 1963 roku tragedia miasta zrujnowanego trzęsieniem ziemi, poruszyła cały świat. Polska zaoferowała wtedy pomoc w odbudowie miasta, a doświadczenie architektów, którzy podnosili z gruzów Warszawę okazało się nieocenione. Polski Rząd ufundował również projekt Muzeum Sztuki Współczesnej,
gdzie trafiły dzieła artystów z całego świata darowane Macedończykom w geście solidarności.

Międzynarodowe Centrum Kultury oraz Muzeum Sztuki Współczesnej w Skopju (MSU) zapraszają na wystawę Skopje. Miasto, architektura i sztuka solidarności, będącą pierwszą tak obszerną prezentacją poświęconą macedońskiej stolicy – jej trudnemu dwudziestowiecznemu doświadczeniu historycznemu i nieznanym związkom z polską sztuką, architekturą i myślą urbanistyczną. Ekspozycja skupi się na fenomenie odbudowy Skopja
po tragicznym trzęsieniu ziemi w 1963 roku oraz wyjątkowych gestów solidarności wielu państw, organizacji oraz ludzi dobrej woli wobec ogromu strat i cierpień doznanych wtedy przez Macedończyków.

Inspiracją do wystawy były praca i zaangażowanie Kingi Nettmann-Multanowskiej
i ambasadora Jacka Multanowskiego, którzy podczas pobytu na placówce w Skopju niestrudzenie odkrywali polskie ślady w stolicy Macedonii. To właśnie oni wydobyli
z zapomnienia niezwykłą kolekcję polskiej sztuki XX wieku przechowywaną w tamtejszym Muzeum Sztuki Współczesnej, a przekazaną mu w geście solidarności przez artystów wkrótce po trzęsieniu ziemi – mówi współkuratorka wystawy Agata Wąsowska-Pawlik, dyrektorka MCK. Dla polskiej publiczności ważne będzie przypomnienie sylwetek i działalności polskich architektów i urbanistów, którzy współuczestniczyli w przywracaniu Skopja do życia.

Polacy odbudowują Skopje

26 lipca 1963 roku trzęsienie ziemi zniszczyło Skopje w bez mała osiemdziesięciu procentach, a rozmiary tragedii poruszyły cały świat. Stolica Macedonii była pierwszym miastem
od zakończenia II wojny światowej niemal doszczętnie zrujnowanym, naturalne więc było,
że zwrócono się do polskich architektów i urbanistów, których doświadczenie rekonstrukcji
i odbudowy całkowicie zniszczonej Warszawy okazało się wówczas bezcenne.
Wystawa opowie o Adolfie Ciborowskim (1919–1987), który z ramienia ONZ nadzorował proces odbudowy, o urbaniście i architekcie Stanisławie Jankowskim (1911–2002), kierowniku polskiego zespołu opracowującego plany odbudowy, a także o „Tygrysach”, trzech projektantach gmachu Muzeum Sztuki Współczesnej: Wacławie Kłyszewskim (1910–2000), Jerzym Mokrzyńskim (1909–1997) i Eugeniuszu Wierzbickim (1909–1991).

Najbardziej intrygująca stolica Europy

O ile Warszawę odbudowano taką, jaka była, o tyle Skopje tworzono jako miasto przyszłości, z zastosowaniem najnowocześniejszych rozwiązań urbanistycznych. Dzięki wizjonerskim projektom, których symbolem jest plan śródmieścia autorstwa słynnego japońskiego architekta Kenzō Tangego, Skopje stało się jednym z ciekawszych architektonicznie miast Europy. Miało być najnowocześniejszym, kosmopolitycznym i modernistycznym miastem Bałkanów, z architekturą brutalistyczną najwyższej próby, a rany po trzęsieniu zabliźnił surowy beton o rzeźbionych futurystycznych formach. Wysiłek odbudowy postrzegano jako kolejny etap narodowego i społecznego wyzwolenia, który miał stać się ważną częścią biografii Macedończyków.

Nieznany skarb sztuki polskiej

Wielką wartością prezentacji jest możliwość pokazania po raz pierwszy polskiemu odbiorcy najlepszych prac z liczącej ponad 200 dzieł kolekcji sztuki przekazanej przez Polskę, która jako dar trafiła do nowego muzeum. Prace olejne, graficzne, rzeźby, tkaniny i medale są ciekawym przykładem najważniejszych tendencji w polskiej sztuce lat sześćdziesiątych – postkoloryzmu, abstrakcji geometrycznej i aluzyjnej, malarstwa materii. Prace w przeważającej większości zebrane przez Związek Polskich Artystów Plastyków, trafiły tam w kilku transzach w latach 1963–1967. Dzieła twórców tej rangi, co Jan Berdyszak, Tadeusz Brzozowski, Jerzy Krawczyk, Alfred Lenica, Benon Liberski, Ewa Maria Łunkiewicz-Rogoyska, Jerzy Nowosielski, Teresa Pągowska, Henryk Stażewski, Andrzej Strumiłło, Rajmund Ziemski i wielu innych zostały przekazane jako wyraz solidarności środowiska artystycznego. Należy podkreślić, iż podobny gest wyraziło środowisko międzynarodowe, gdyż polska kolekcja sąsiaduje w muzeum
z najwybitniejszymi postaciami sztuki światowej, takimi jak Pablo Picasso, Aleksander Calder, Niki de Saint Phalle, Hans Hartung czy Victor Vasarely.

Multimedialna wystawa

Wystawa skierowana jest do odbiorców sztuki bez ograniczeń wiekowych, zarówno do miłośników i badaczy polskiej szkoły architektury i urbanistyki, jak również zainteresowanych odkrywaniem nieznanych kolekcji malarstwa i rzeźby. Na bogatą ekspozycję w MCK składa się ponad 70 obrazów, rzeźb, rysunków i grafik. Niezwykłym walorem prezentacji jest również wielki wybór fotografii, filmów dokumentalnych, modeli architektonicznych i planów urbanistycznych. Warto zaznaczyć, iż na przełomie 2018–2019 roku w nowojorskim Museum
of Modern Art odbywała się wystawa Toward a Concrete Utopia, badająca unikalną gamę form w architekturze jugosłowiańskiej lat 1948–1980 roku i jej charakterystyczny,
ale wielopłaszczyznowy charakter. Skopje było jednym z centralnych miast ekspozycji, a część budynków i makiet pokazywanych w Nowym Jorku będzie można zobaczyć również w MCK.

Wystawa będzie prezentowana od 10 lipca do 20 października 2019 r. w Galerii Międzynarodowego Centrum Kultury przy Rynku Głównym 25.

Towarzyszyć jej będzie program wydarzeń towarzyszących, szczegóły na http://mck.krakow.pl/

Idea wystawy: Agata Wąsowska-Pawlik, Łukasz Galusek

Kuratorki: Monika Rydiger, Agata Wąsowska-Pawlik

Współpraca kuratorska: Vladimir Deskov, Łukasz Galusek, Jovan Ivanowski,
Kinga Nettmann-Multanowska, Pavel Veljanovski, Jasmina Namiceva

Autorzy tekstów na wystawie: Ana Ivanovska Deskova (AID), Łukasz Galusek (ŁG), Jovan Ivanovski (JI), Vladimir Deskov (VD), Monika Rydiger (MR), Pavel Veljanowski (PV), Agata Wąsowska-Pawlik (AWP), Michał Wiśniewski (MW)

Aranżacja wystawy: Rafał Bartkowicz

Organizacja i koordynacja: Karolina Wójcik, Blagoja Varosanec, Jasmina Namiceva

Współpraca: Anna Śliwa, Katarzyna Bilska, Kinga Nettmann-Multanowska

Redakcja i korekta polska: Anastazja Oleśkiewicz

Tłumaczenie i redakcja tekstów na język angielski: Jessica Taylor-Kucia, Nicholas Hodge

___________________________________________________________________________

Organizatorzy: Międzynarodowe Centrum Kultury, Muzeum Sztuki Współczesnej w Skopju

Partnerzy: Muzeum Miasta Skopja

Wystawa powstała przy wsparciu finansowym: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Gminy Miejskiej Kraków

Patroni medialni wystawy Skopje. Miasto, architektura i sztuka solidarności:
Polskie Radio Program 2, „Do Rzeczy”, „Dziennik Polski”, „ARCH”, „Architektura Murator”, „New Eastern Europe”

Stały patronat medialny MCK: TVP 3 Kraków, Radio Kraków Małopolska, „Karnet”,
„In Your Pocket”, Polski Portal Kultury O.pl, „Herito”, AHICE

Partner medialny cyklu Dojrzali do sztuki: „Głos Seniora”

Partner medialny oferty edukacyjnej dla dzieci: Czasdzieci.pl, #muzealniaki