Wystawy otwarte dla publiczności od 9 maja 2018
Nie tylko stolice. Miasta świata w starodrukach
8 maja – 2 września 2018
Kurator: Iwona Długopolska
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
Biblioteka Starodruków i Gabinet Kartograficzny, I piętro
Wystawa opowiada o różnorodnych rolach, funkcjach i dziejach miast przez pryzmat ich widoków i planów. Przedstawienia kartograficzne, panoramy, sceny wydarzeń historycznych, widoki zabytkowych budowli oraz rozmaite opisy pochodzą z 55 ksiąg wydanych od XVI do początku XIX wieku. Prezentowane są atlasy, księgi o tematyce geograficznej, historycznej i podróżniczej, przewodniki turystyczne, ale także zbiór XVI-wiecznych polskich konstytucji, statutów i przywilejów. Wśród starodruków znajdują się monumentalny atlas miast Georga Brauna i Franza Hogenberga, drukowany w latach 1572–1617, oraz równie efektowny atlas świata Abrahama Orteliusa, w dwóch edycjach – z 1574 i 1595 roku. Ponadto pokazano 25 luźnych planów miast, powstałych od XVII do XIX wieku.
W Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego przyjrzymy się miastom znanym od starożytności – Jerozolimie, Rzymowi i Aleksandrii, a XVII-wieczny Konstantynopol, spadkobiercę antycznego Bizancjum, poznamy poprzez panoramę na miedziorycie mierzącym blisko dwa metry długości. Widoki i plany metropolii, stolic oraz wielkich i małych miast Europy, Azji i obu Ameryk pozwolą odkryć zarówno ich charakter i specyfikę, jak i cechy łączące życie miejskie z różnych stron świata. Polskie miasta – Kraków, Warszawa, Gdańsk oraz Wrocław – z ich zmiennymi kolejami losu ukazane zostały na XVI-, XVII- i XVIII-wiecznych rycinach.
Istotne – niepozorne. Ołowiane znaki pieczętne
9 maja – 9 września 2018
Kuratorzy: Anna Bochnak, Mateusz Woźniak
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
Sala wystaw zmiennych, I piętro
Czy wiecie, że istnieje odrębna gałąź nauki, zajmująca się pieczęciami? Nazywa się sfragistyką, a mianem „Sfinksa słowiańskiej sfragistyki” określono znajdowane od 1864 roku u stóp drohiczyńskiej Góry Zamkowej małe ołowiane przedmioty, opatrzone tajemniczymi symbolami. Od miejsca, w którym zostały znalezione po raz pierwszy, nazywa się je zwyczajowo plombami drohiczyńskimi, choć obecnie znane są takie plomby m.in. z peryferii Rusi Kijowskiej. Funkcja tych datowanych na okres od XI po XIII wiek przedmiotów nadal stanowi zagadkę. Trudno przedstawić jednoznaczną interpretację znajdujących się na nich wyobrażeń czy dokonać identyfikacji osób je emitujących. W kolekcji Gabinetu Numizmatycznego MNK znajduje się blisko 1000 plomb typu drohiczyńskiego. Właśnie ten zbiór, obecnie opracowywany, stał się głównym powodem powstania wystawy „Istotne – niepozorne. Ołowiane znaki pieczętne”.
Prezentacja plomb drohiczyńskich oraz związanych z nimi wyzwań badawczych stanowi pretekst do opowieści o funkcji ołowianych znaków pieczętnych, potocznie zwanych plombami towarowymi, w okresie późnego średniowiecza i nowożytnym. Są one niezwykle interesującym źródłem historycznym, które dopiero od niedawna stanowi obiekt poważnych badań. Wcześniejszy brak zainteresowania tym typem pieczęci wynikał zapewne z nieatrakcyjności surowca, jakim jest ołów. Nie bez znaczenia jest także podrzędna pozycja plomb w stosunku do podobnych, lecz szlachetniejszych artefaktów – monet czy pieczęci. Te ostatnie już od dawna przyciągały uwagę zarówno naukowców, jak i kolekcjonerów.
Wystawie towarzyszy międzynarodowa konferencja naukowa.
Wystawy otwarte dla publiczności w drugiej połowie roku 2018
Deski, skóry i klauzury. Dzieła dawnych introligatorów
4 września 2018 – 6 stycznia 2019
Kurator: Agnieszka Perzanowska
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego
Biblioteka Starodruków i Gabinet Kartograficzny, I piętro
Dawne księgi – jako przedmiot cenny – zabezpieczano solidnymi oprawami. W wiekach XV – XVI, aby usztywnić zszyte arkusze papieru lub pergaminu, najczęściej używano deski pokrytej skórą, później także tektury. Skórę pokrywającą okładki i grzbiet księgi ozdabiano – techniką nacinania lub tłoczeniem specjalnie do tego przygotowanymi narzędziami: tłokami, plakietami i radełkami. W końcu XV w. zaczęto też stosować tłoczenia złotem, co znacznie urozmaiciło kolorystycznie monotonną – brązową lub jasnokremową – skórę oprawy. Wybór motywów dekoracyjnych, sposoby ich wykorzystania, łączenie różnych technik tłoczeń, zmieniały się w okresie XV – XVIII w. Styl dekoracji opraw był w tym czasie spójny z panującymi stylami artystycznymi, wśród odcisków narzędzi introligatorskich łatwo wskazać te o cechach gotyckich, renesansowych czy rokokowych.
Na oprawach ksiąg chętnie umieszczano znaki własnościowe: superekslibrisy, które zamawiali posiadacze własnych bibliotek. Wśród nich wyróżniają się polscy królowie-bibliofile, np. Zygmunt August.
Po okresie bogatego rozwoju introligatorstwa polskiego w XV i XVI w. nastąpiła – związana bez wątpienia z wydarzeniami politycznymi – stagnacja wytwórczości introligatorów krajowych, którzy w połowie XVII w. wykorzystywali jeszcze wzorce dekoracji, a nawet narzędzia z poprzedniego wieku. W oprawie książek z XVII i XVIII w. widoczne jest z kolei przejęcie wzorów obcych, głównie francuskich, podyktowanych ówczesną modą. Na wystawie w Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego zaprezentujemy ponad 100 starodruków w oprawach z okresu od ostatnich lat XV do końca XVIII wieku, wykonanych głównie w Krakowie, najprężniejszym przez wieki ośrodku typografii, czytelnictwa i introligatorstwa polskiego.
A ślady zasypał piasek…
Numizmatyczne i archeologiczne skarby żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych
2 października 2018 – 26 maja 2019
Kuratorzy: Dorota Malarczyk, Mateusz Woźniak
Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie
Sala wystaw zmiennych, I piętro
Na wystawie zostanie zaprezentowana niezwykła kolekcja numizmatów i zabytków archeologicznych, zebranych przez żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych oraz ks. Stefana Pietruszkę-
-Jabłonowskiego, przechowywanych w tzw. Muzeum Polskim w Jerozolimie. W lutym 2016 r. cały zbiór został przekazany przez Urząd Starożytności Izraela oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego do Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Krakowie.
Polscy uchodźcy, zarówno cywilni, jak i wojskowi, przybywali do Palestyny już od końca 1939 r. Tutaj powstały Komitety Uchodźców Polskich, ukazywały się polskie książki i liczne tytuły prasowe. Dużą rolę odgrywało Katolickie Duszpasterstwo Polskie, którym od 1942 opiekował się ks. kanonik Stefan Pietruszka-Jabłonowski. Przedmioty zebrane przez żołnierzy wystawione zostały w tzw. Muzeum Polskim, utworzonym przez księdza Pietruszkę w 1955 r. w Jerozolimie.
Przekazana do Muzeum Narodowego w Krakowie kolekcja jest jednym z trzech zespołów zabytków numizmatycznych i archeologicznych 2. Korpusu. W jego skład wchodzą głównie brązowe monety antyczne i orientalne (od wczesnego średniowiecza po w. XV), srebrne monety Imperium Ottomańskiego (XVII – XX w.) oraz nowożytne monety obiegowe. Wśród kilkuset eksponatów archeologicznych możemy zobaczyć różnego rodzaju odważniki, lampki oliwne, paciorki ze szkła, kamieni półszlachetnych czy gliny. Na wystawie zabytki te zostaną uzupełnione eksponatami broni wschodniej, zebranej przez żołnierzy armii gen. Władysława Andersa. Zaprezentowany zostanie również mundur Brygady Strzelców Karpackich. Tło wystawy stanowić będą fotografie dokumentujące powstanie armii Andersa, jej szlak bojowy oraz losy żołnierzy i cywilów na Bliskim Wschodzie. Jednym z akcentów wystawy będzie m.in. działalność Józefa Czapskiego, który w latach 1942–1943 wraz z armią Andersa przeszedł przez Irak, Palestynę i Egipt.
Darmowe lekcje muzealne w kompleksie Czapskich
Zapraszamy do skorzystania z oferty bezpłatnych lekcji muzealnych oraz spacerów edukacyjnych, dofinansowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach tegorocznego programu „Kultura Dostępna”. Lekcje można rezerwować pod numerem telefonu: 12 43 35 744, lub adresem e-mailowym: rezerwacja@mnk.pl.
Lekcje muzealne w Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego
Muzeum i jego tajemnice
słowa-klucze: kolekcjoner, numizmatyk, kolekcja, pieniądz, moneta, klipa, medal, banknot, awers, rewers, znak wodny
Lekcja polecana dla klas 1-6 szkół podstawowych
Starożytny pieniądz wehikułem czasu
słowa klucze: starożytność, basen Morza Śródziemnego, starożytni władcy, mitologia grecka, polis, republika, cesarstwo, personifikacja, barbarzyńcy, pieniądz, moneta, barter
Lekcja polecana dla klas 7-8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Kryzys i prosperity
słowa klucze: prosperity, kryzys, złoty wiek, wojny XVII wieku, dualizm gospodarczy, koniunktura, folwark, eksport, import, inflacja, pieniądz podwartościowy, moneta
Lekcja polecana dla klas 7-8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Między bykiem a niedźwiedziem – krótki kurs ekonomii
słowa klucze: giełda, makler, papiery wartościowe, akcje, obligacje, PDA, indeksy giełdowe, notowania giełdowe, hossa, bessa, akcjonariusz
Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Płacidło, moneta, karta kredytowa, czyli historia pieniądza
słowa klucze: numizmatyka, pieniądz, płacidło, barter, moneta, klipa, banknot, bon, awers, rewers, znak wodny, mincerz, mennica
Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Lekcje muzealne w Pawilonie Józefa Czapskiego
Józef Czapski – artysta i świadek historii XX wieku
słowa klucze: kapizm, Paryż, Józef Pankiewicz, II wojna światowa, Katyń, gen. Władysław Anders, emigracja, Jerzy Giedroyć, „Kultura”, Polska Ludowa, malarstwo, krytyka artystyczna
Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
„Na nieludzkiej ziemi” – wojenne losy Polaków
słowa klucze: II wojna światowa, Józef Stalin, gen. Władysław Anders, Katyń, zesłanie, Syberia, emigracja, łagry, literatura łagrowa, malarstwo
Lekcja polecana dla klas 7–8 szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Świat „Kultury” paryskiej
słowa klucze: II wojna światowa, „Kultura”, emigracja, zimna wojna, patriotyzm, komunizm, stalinizm, Rząd emigracyjny, Polska Ludowa, Maisons-Laffitte, Jerzy Giedroyc, Józef Czapski, Czesław Miłosz
Lekcja polecana dla szkół ponadgimnazjalnych.
Kino letnie w Pawilonie Józefa Czapskiego 2018
CYKL I – cztery soboty lipca
„The Square”, reż. Ruben Ostlund
„Manifesto”, reż. Julian Rosefeldt
„Serce miłości”, reż. Łukasz Ronduda
„Tom of Finland”, reż. Dome Karukoski
CYKL II – cztery soboty sierpnia
„Głośniej od bomb”, reż. Joachim Trier
„To tylko koniec świata”, reż. Xavier Dolan
„La La Land”, reż. Damien Chazelle
„Nienasyceni”, reż. Luca Guadagnino
CYKL III – pięć sobót września
„Maudie”, reż. Aisling Walsh
„Ja, Godard”, reż. Michel Haznavicius
„Młynarski. Piosenka finałowa”, reż. Alicja Albrecht
„Maria Callas”, reż. Tom Volf
„Bracia Lumiere”, reż Thierry Fremaux
