KOMUNIKAT PRASOWY

Zakończenie Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018

29 listopada 2018, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie

Zbliża się koniec największej ogólnoeuropejskiej kampanii na rzecz dziedzictwa kulturowego – Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018,  którego koordynatorem w Polsce było Międzynarodowe Centrum Kultury.

Zapraszamy na wydarzenie zamykające ERDK 2018, inicjatywy pokazującej bogactwo
i różnorodność dziedzictwa kulturowego Europy, poszczególnych krajów, społeczności
oraz istotnej roli, jaką pełni ono w naszym codziennym życiu. W programie m.in.:
debata z udziałem ekspertów i partnerów strategicznych projektu, prezentacja planów UE w sferze kultury na najbliższe lata, a także cztery równoległe seminaria poświęcone społeczno-ekonomicznemu wymiarowi dziedzictwa, dziedzictwu niematerialnemu czy profesjonalizacji sektora dziedzictwa.

Ogłoszony przez Parlament UE Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 był doskonałą okazją,
aby odkryć lub lepiej poznać europejskie i polskie dziedzictwo – wspólne dobro,
które nie tylko pozwala zrozumieć skąd przychodzimy, ale wzmacniające również poczucie przynależności do większej, europejskiej rodziny. Jak powiedział komisarz UE ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu Tibor Navrascisc, „dziedzictwo kulturowe to więcej niż pamięć o przeszłości – to klucz do naszej przyszłości”. Stąd też hasło Roku: Dziedzictwo: tu przeszłość spotyka się z przyszłością, pod którym w całej Unii Europejskiej, w tym i w Polsce, zorganizowano tysiące różnorodnych wydarzeń i inicjatyw związanych z dziedzictwem kulturowym.

MCK w Krakowie, które decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało koordynatorem ERDK 2018 w Polsce, do udziału w Roku zaprosiło wszystkich – osoby indywidualne, organizacje pozarządowe, samorządy i instytucje zajmujące się dziedzictwem kulturowym. Do niemal 1000 podmiotów zwrócono się bezpośrednio, zachęcając do partycypacji w obchodach. Jedną z form udziału w ERDK 2018 było przyjęcie patronatu Roku nad realizowanymi projektami związanymi z dziedzictwem kulturowym, a finalnie objętych zostało nim ponad 300 projektów. To bardzo zróżnicowany wachlarz inicjatyw, stawiających sobie za cel zwiększanie świadomości o znaczeniu i roli dziedzictwa kulturowego, opierających się na wymianie doświadczeń i dobrych praktyk, o charakterze naukowym, badawczym, edukacyjnym, społecznym, wystawienniczym, informacyjnym.

40% patronatów zostało przyznane projektom realizowanym przez sektor pozarządowy, osoby indywidualne, grupy nieformalne. Wśród tego typu działań wyróżnić można duże przedsięwzięcia
o zasięgu ogólnopolskim, a także mniejsze skupiające się na lokalnym mobilizowaniu społeczności
do wspólnej partycypacji. To istotne, bowiem jak twierdzi dyrektor MCK Agata Wąsowska-Pawlik, koordynatorka ERDK 2018 w Polsce, dziedzictwo kulturowe „zawiera w sobie niezbywalny komponent społeczny. Co oznacza, że zawiera w sobie element indywidualnego wyboru każdego z nas; wyboru, tego co jest naszym dziedzictwem kulturowym, co chcemy, żeby nas definiowało, co jest częścią naszego poczucia bycia mieszkańcem danego miasta, regionu, czy kontynentu”.

Osiągnięciem ERDK 2018 jest zresztą nie tylko różnorodność organizowanych wydarzeń, ale także duże zaangażowanie społeczeństwa. Kampania wizerunkowa, stworzona przez Krzysztofa Radoszka dla MCK z okazji ERDK 2018, w niecodzienny, może nieco zabawy sposób starała się pokazać tę immanentność
i wagę dziedzictwa w naszym życiu. Przygotowano plakaty prezentujące postacie ludzkie „ubrane”
w obiekty, wzory, kojarzone z różnymi przejawami dziedzictwa – materialnego i niematerialnego,
jak choćby muzykę (której symbolem jest tu Chopin), czy kuchnię (wykorzystywany od wieków
w polskiej kuchni jarmuż, pięknie wkomponowany w sylwetkę kobiety w kapeluszu).

Zaangażowanie społeczne w kampanię na rzecz dziedzictwa, widać było wyraźnie w mediach społecznościowych: kilka tysięcy osób obserwujących profil na Facebooku, czy  popularna akcja „Uwolnij pegaza”, zachęcająca do wykorzystywania pięknych grafik i materiałów wizualnych stworzonych na potrzeby promocji ERDK w indywidualnych działaniach i profilach. Jednym z działań
w ramach tej akcji był konkurs na zaprojektowanie oryginalnego przedmiotu użytkowego,
z wykorzystaniem twórczo przetworzonych i zinterpretowanych oficjalnych grafik ERDK 2018.

MCK w ramach ERDK 2018 realizowało także własne projekty. Na poziomie międzynarodowym przygotowano konferencję Znak Dziedzictwa Europejskiego: zmiany, wyzwania i perspektywy.
Była pierwszym tego typu wydarzeniem w Europie, podsumowującym dotychczasowe funkcjonowanie tej inicjatywy i prezentującym nowe możliwości dotyczące jego rozwoju. Wzięli w niej udział przedstawiciele większości spośród miejsc wyróżnionych Znakiem Dziedzictwa Europejskiego
oraz eksperci czuwający nad procesem jego przyznawania.

Przygotowano specjalną edycję kursu letniego V4 Heritage Academy, organizowanego od wielu lat
we współpracy z partnerami z Czech, Słowacji i Węgier. W tym roku szkoła letnia odbyła się
w poszerzonej formule i do udziału w niej, oprócz 30 uczestników z krajów V4, zaproszeni zostali młodzi eksperci z Ukrainy i Niemiec. Głównym tematem kursu było dziedzictwo reformacji, a jego uczestnicy poznawali specyfikę zarządzania miejscami zabytkowymi oraz obiektami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Specjalnie z okazji ERDK 2018 nakładem Wydawnictwa MCK ukazały się dwie publikacje.
Pierwsza z nich, Zmiana warty, to wybór esejów jednego z najwybitniejszych żyjących heritologów
i ojców założycieli tej dyscypliny prof. Johna Turnbridge’a. Druga, wydana we współpracy
z wydawnictwem Dwie Siostry, pt. Zwierzyniec. Okazy wybrane, to propozycja skierowana
do najmłodszych miłośników sztuki. Zawiera ponad 200 dzieł i obiektów rzemiosła artystycznego wraz z barwnymi, wierszowanymi opisami. Całość tworzy jedyny w swoim rodzaju zbiór opowieści
o zwierzętach, który zaskakuje, bawi i wzrusza, a przy tym w niepowtarzalny sposób pokazuje bogactwo i różnorodność polskiego dziedzictwa kulturowego. Specjalny numer kwartalnika Herito, poświęcony problematyce ERDK 2018 dopełnia wydawnictwa MCK przygotowane na okoliczność Roku.

Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018 zbiegł się w czasie z istotnym dla wielu krajów Europy jubileuszami. Warto przy tym podkreślić, że rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości i ERDK 2018 to w pewien sposób inicjatywy komplementarne. W samej Decyzji o ERDK 2018 zauważono,
że „Rok 2018 ma symboliczne i historyczne znaczenie dla Europy i jej dziedzictwa kulturowego”,
a „Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego umożliwi lepsze zrozumienie teraźniejszości przez pełniejsze oraz wspólne rozumienie przeszłości”. ERDK 2018 może stawiać rocznice obchodzone w 2018 w szerszym kontekście i wzmacniać ich przekaz.

MCK w swojej działalności skupia się w dużym stopniu na Europie Środkowej, a rok 2018 jest ważny dla wielu państw regionu; wspaniale pokazuje to objęta patronatem ERDK 2018 wystawa „Architektura niepodległości w Europie Środkowej”, którą do 10 lutego 2019 r. można obejrzeć w Galerii MCK.

Tekst i foto: Międzynarodowe Centrum Kultury