After Habsburg Kaiser Joseph II and his mother Maria Teresa initiated the first partition of Poland in 1772, Kazimierz was at first annexed to the empire for a period of four years. This took place as a result of a rather odd misunderstanding related to the channels of the Vistula River. The so-called Kazimierka was recognized as the principal channel of the river and the border of the Polish Kingdom. Consequently, Krakow remained in the Kingdom, but was divided from the former Jewish town of Kazimierz.
A commission for good order was established in 1775 and began certain reforms in municipal institutions, as well as in the Krakow Academy (currently Jagiellonian University), of which Hugo Kołłątaj had become rector. He was responsible for developing the so-called Kołłątaj plan for Krakow. In the 18th century the aristocrat residences of the Wodzicki family were erected on the Main Square, as well as on Św. Jana Street. In 1787 King Stanisław August Poniatowski visited Krakow, and stayed at Wawel. A ball was held in the Sukiennice hall to celebrate the occasion of the king’s visit. Up until the time of the Second Partition of Poland, Krakow enjoyed relative freedom and tolerant treatment from its occupiers. The Austrians didn’t succeed at Germanizing the Polish residents of the city. Admittedly, the German language was required in municipal offices, but the Polish language was not prohibited, and over the course of the years, a notable number of the German residents of Krakow learned to use it.
This is the atmosphere in which the assimilated Helclowie family functioned. They were to become philanthropists and patriots of Poland. Through their initiative and funding, many entities for the public good sprang up. They funded the Home for Social assistance on Pędzichów Street which still functions today, as well as the St. Louis Children’s Hospital on Strzelecka Street. It also continues to function. They built the Chapel of the Resurrection on the principal lane of the Rakowicki Cemetery where religious celebrations of final services are still celebrated.
In addition to the Helclowie family, the Treutlers, Baums, and many other persons of foreign origin, along with residents in mixed marriages, became activists and Polish patriots from whom names such as Joseph Dietl, Joseph Mehoffer, Vincent Poll, and others, have entered permanently into the history of our city.
Based on: „Krakow” by Michał Rożek, Dolnośląskie Publishers, 2004
The Heritage of the Helclowie Family in Krakow – Universitas Publishers, 2014
W galicyjskim Krakowie
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, zainicjowanym przez cesarza Józefa II Habsburga i jego matkę Marie Teresę, Kazimierz został początkowo włączony do cesarstwa i należał do niego przez cztery lata. Stało się to w skutek dość osobliwego nieporozumienia dotyczącego przebiegu odnogi Wisły, tak zwanej Kazimierki, którą uznano za główny nurt rzeki i granicę z Królestwem Polskim. Zatem Kraków w Królestwie pozostał lecz rozdzielony z dawnym, kazimierskim miastem żydowskim.
Powołana w roku 1775 komisja dobrego porządku rozpoczęła pewne reformy instytucji miejskich oraz Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński), której rektorem został Hugo Kołłątaj, z którego inicjatywy powstał tzw. Plan Kołłątajowski miasta Krakowa. W XVIII w. powstały magnackie rezydencje rodziny Wodzickich w Rynku Głównym oraz przy ul. św. Jana. W r. 1787 wizytował Kraków król Stanisław August Poniatowski zatrzymując się na Wawelu. W hali Sukiennic wydano z okazji tej wizyty bal. Kraków do czasu II rozbioru Polski korzystał z względnej swobody i dość łagodnego traktowania przez okupanta. Nie udało się Austriakom zniemczyć polskich mieszkańców miasta. Wprawdzie w urzędach obowiązywał język niemiecki, ale nie zabroniono używania języka polskiego, którym w miarę upływu lat, posługiwała się także znaczna część Niemców osiadłych w Krakowie.
W takiej atmosferze działała zasymilowana rodzina Helclów, której członkowie stali się dobrodziejami i patriotami polskimi. Z ich inicjatywy i funduszy powstały w Krakowie znaczące obiekty służące społeczeństwu. Ufundowany został działający do dzisiaj dom Pomocy Społecznej przy ulicy Pędzichów oraz Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika przy ulicy Strzeleckiej. Także obecnie czynny. Na cmentarzu Rakowickim przy głównej alei Helclowie wybudowali kaplicę im. Zmartwychwstania Pańskiego, w której nadal odbywają się religijne uroczystości związane z ostatnią posługą.
Oprócz rodzin Helclów, Treutlerów, Baumów wiele jeszcze osób obcego pochodzenia, a także z małżeństw mieszanych, stało się działaczami i patriotami polskimi, których nazwiska, jak Józef Dietl, Józef Mehoffer, Wincenty Poll i inni, przeszły na stałe do historii naszego miasta. (Z. Łuczyńska)
W oparciu o: „Kraków” Michał Rożek, Wydawn. Dolnośląskie 2004 r.
Dziedzictwo rodziny Helclów w Krakowie – wyd., universitas 2014 r.
In Galizien-Kraków
Kraków blieb nach der ersten Teilung Polens im Jahre 1772 im Königreich Polen, ein Teil der Stadt, Kazimierz, kam jedoch unter die Herrschaft der Habsburger. In Kraków, das auch von den Behörden des Kaiserreiches abhängig war, wurden die Ämter durch Deutsche besetzt und es galt dort offiziell die deutsche Sprache. Trotzdem ist die Absicht des Okkupanten, die Bevölkerung Krakaus zu verdeutschen, im Sande verlaufen. Im Gegenteil, viele Deutsche, die sich nach 1772 in Kraków niederließen, passten sich der polnischen Gesellschaft an und wurden im Laufe der Zeit polnische Aktivisten und Patrioten. Der Familie Helcel verdankt Kraków das bis heute bestehende Haus für Sozialhilfe, das Hl. Ludwig-Krankenhaus für Kinder sowie die Kapelle am Friedhof Cmentarz Rakowicki. Um die polnische Kultur haben sich auch Personen aus gemischten Familien, wie die unvergessenen Józef Dietl, Józef Mehoffer, Wincenty Pol und andere verdient gemacht.
In Anlehnung an: „Kraków“ von Michał Rożek, Verlag Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004
und „Das Erbe der Familie Helcel in Kraków“, Verlag Wydawnictwo Universitas, 2014