Lajkonik pod Filharmonią

0

W obecnym roku pochód Lajkonika odbędzie się 22 czerwca. Lajkonikowy orszak przemierzy przy dźwięku krakowskich melodii w wykonaniu kapeli Mlaskoty od lat niezmienioną trasę: od ulicy Senatorskiej, do Klasztoru Sióstr Norbertanek, następnie ulicami Kościuszki i Zwierzyniecką pod Filharmonię Krakowską, następnie ulicą Franciszkańską i Grodzką do Rynku Głównego, gdzie o godzinie 19.00 na scenie pod Wieżą Ratuszową ma miejsce finałowy taniec Lajkonika i odebranie „haraczu” z rąk Prezydenta Miasta.

Warto też przypomnieć, że prawdziwego Lajkonika można zobaczyć tylko raz w roku, właśnie w oktawę Bożego Ciała. I tylko wtedy uderzenie jego buławy na prawdę przynosi szczęście.Zgodnie z powszechnie znaną legendą początki tradycji Lajkonika związane są z ocaleniem Krakowa przed najazdem tatarskim, czego mieli dokonać dzielni flisacy wiślani z okolic Zwierzyńca, zwani włóczkami Zachowane źródła historyczne pozwalają natomiast stwierdzić, że harce Lajkonika w asyście jego orszaku odbywały się z pewnością przynajmniej od około połowy XVIII wieku. Od tego okresu, pomimo ogromnych przemian politycznych, społecznych i cywilizacyjnych pochód Lajkonika, zwanego też Konikiem zwierzynieckim, odbywał się niemal każdego roku w tym samym terminie (okres oktawy święta Bożego Ciała) i przebiegał tą samą trasą, biegnącą ze Zwierzyńca do obszaru Starego Miasta Krakowa. W opisanym okresie zdarzały się kilkuletnie przerwy w odbywaniu pochodu (m.in. w latach drugiej wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu), lecz nigdy nie doszło do przerwania przekazu międzypokoleniowego pomiędzy kolejnymi generacjami, które dbały o przetrwania tej tradycji. Korzenie tradycji Pochodu Lajkonika związane są podkrakowskimi gminami Zwierzyniec i Półwsie Zwierzynieckie oraz klasztorem Sióstr Norbertanek. Do końca XVIII wieku, czyli do chwili utraty niepodległości, Konik zwierzyniecki był jednocześnie obrzędem związanym z lokalną społecznością przedmieść, ale również z konkretną grupą zawodową, czyli krakowskimi włóczkami. Po upadku organizacji zawodowej włóczków obrzęd przetrwał dzięki osobistemu zaangażowaniu jej byłych członków. Była to rodzina Micińskich, która zajmowała się aranżacją Lajkonika do 1972 roku. Po Micińskich odpowiedzialność za obrzęd wzięły na siebie krakowskie rodziny Mazurów, Marcinkowskich i Glonków, których kolejne pokolenia wcielają się w postacie z orszaku. Od 1947 roku wspomaga ich w tej godnej podziwu misji Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, w którego gestii pozostają sprawy organizacyjne m.in. przygotowanie barwnych strojów dla orszaku.

Człowiekiem, który w wyjątkowy sposób oddał się tej tradycji jest Pan Zbigniew Glonek. Wciela się on w postać Lajkonika już od 1988 roku, czyli w tym roku po raz 29. Trzeba jeszcze dodać 17 lat, gdy Pan Zbigniew chodził „przy koniku” jako włóczek. Daje to piękny wynik 46 lat w związku z obrzędem Lajkonika.

W tym roku obok harców samego Lajkonika warto również zwrócić uwagę na włóczków z jego świty. O godzinie 13.30 na dziedzińcu klasztoru Sióstr Norbertanek oraz o 18.30 na Rynku Głównym w tanecznej formie odtworzą oni legendarną bitwę krakowskich flisaków z Tatarami. Swoją rolę w tym tanecznym starciu odegrają również dzieci z krakowskich szkół i przedszkoli. Nowa oprawa widowiska powstaje dzięki wspólnym wysiłkom Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Baletu Dworskiego Cracovia Danza. W czasie obserwowania bitwy warto przyjrzeć się także tym członkom orszaku, którzy przebrani są za Tatarów. Pojawią się oni w nowych strojach, których wygląd nawiązywać będzie do orientalnego ubioru oraz do opancerzenia i uzbrojenia wojowników mongolskich, jacy pojawili się pod Krakowem w XIII wieku.

Przybycie Lajkonika na Rynek Główny poprzedzi widowisko Lajkoniku laj, laj, laj przygotowujące publiczność do powitania Lajkonika. Zespoły Krakowiacy, Mali Krakowiacy, Bł. Matki Zofii Czeskiej Sióstr Prezentek przedstawią pełen żywiołowości program nawiązujący do bogatego krakowskiego folkloru. Jego zwieńczeniem będzie spektakl spektakl Od Acana do Waćpana – w szlacheckim stylu w wykonaniu Baletu Dworskiego Cracovia Danza. Dla zgromadzonej publiczności wielką atrakcją może okazać się wspólna nauka piosenki Lajkoniku laj, laj, laj oraz tańca krakowiaka, a następnie wspólne ich wykonanie razem z samym Lajkonikiem.

Program pochodu:

12.00
Siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, ul. Senatorska 1
Wysłuchanie Hejnału Mariackiego, który zagra na trąbce trębacz z kapeli Mlaskoty

12:15 
Po odegraniu hejnału mariackiego orszak wyruszy sprzed siedziby Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji przy ul. Senatorskiej 1 w kierunku ulicy Kościuszki, przejdzie mostem na Rudawie, wkroczy na dziedziniec klasztoru Sióstr Norbertanek. Orszak powoli przemieszcza się ulicą Senatorską, gdy Lajkonika zbiera „haracz” od miejscowych kupców.

Plac Na Stawach
Lajkonik odwiedza tutejszych kupców i zbiera „podatek” należny wodzowi Tatarów

Most na Rudawie

13.00–14.00
Klasztor Norbertanek
Na dziedzińcu klasztoru Lajkonik wykonuje pierwszy taniec. Następuje krótki odpoczynek w gościnie u ksieni klasztoru

14.00–15.00
Przemarsz ulicą Kościuszki
Lajkonik i jego orszak odwiedzają przydrożne sklepy w celu odebrania „haraczu”

15.15–15.20
Orszak przekracza skrzyżowanie z aleją Krasińskiego

15.45–16.15
Odpoczynek orszaku w barze Lajkonik

16.15–17.15
Przemarsz ulicą Zwierzyniecką
Tutaj również Lajkonik składa wizytę u lokalnych kupców

17.15
Skrzyżowanie przy filharmonii krakowskiej
W pobliżu miejsca, gdzie kiedyś stały mury obronne i zaczynał się Kraków, na chwilę wstrzymywany jest ruch drogowy, aby Lajkonik mógł wykonać swój drugi taniec

17.30–18.30
Przemarsz ulicami Franciszkańską i Grodzką do Rynku Głównego

Pałac Biskupi
Lajkonik składa pokłon

19.00–19.30
Rynek Główny
Lajkonik wkracza na scenę przed wieżą Ratuszową. Staje przed władzami miasta Krakowa, od których odbiera „haracz” w wielkiej sakwie. Razem z prezydentem miasta wznosi toast za pomyślność krakowian i wykonuje trzeci taniec zwany Urbem salutare (Pokłon miastu)

19.30–20.30
Odpoczynek orszaku w restauracji Wierzynek

20.30–21.00
Finałowy przemarsz korowodu wokół Rynku Głównego

21.00–22.00
Kolacja w restauracji Hawełka

W godz. 16.00-19.00 zapraszamy na Rynek Główny na widowisko Oczekiwanie na Lajkonika „Lajkoniku Laj Laj”

16:00    
POWITANIE, ZAPOWIEDŹ WYDARZENIA    Łukasz Żurek

16:05    „KRAKOWIACZEK CI JA”    Zespół Pieśni i Tańca „Mali Krakowiacy”
16:20    POROZMAWIAJMY O LAJKONIKU    Dr Magdalena Kwiecińska (niematerialne dziedzictwo Krakowa)
16:30    „JACY TACY KRAKOWIACY”    Zespół Pieśni i Tańca „Krakowiacy”
16:50    OPOWIEŚĆ O STROJU LAJKONIKA (strój Lajkonika projektu Wyspiańskiego i stroje orszaku)    Elżbieta Lang z MHK, Łukasz Żurek
17:00    „NA SALONACH KRAKOWA”    Szkoła Tańca Jane Austen
17:20    POROZMAWIAJMY O LAJKONIKU (rodzina Micińskich i tradycja konika zwierzynieckiego)    Andrzej Miciński, Bogusław Miciński, Łukasz Żurek
17:35    RELACJA Z TRASY + BĘBNIARZE
Zapowiedź wydarzeń na Rynku Głównym
Łuksza Żurek

17:45    POROZMAWIAJMY O LAJKONIKU (znaczenie tradycji Lajkonika dla społeczności lokalnej)
Zapowiedź Cracovia Danza
Radny Dzielnicy VII

Łukasz Żurek
18:00    „OD ACANA DO WAĆPANA”    Balet Cracovia Danza
18:30    Tatarskie rytmy    Grupa bębniarzy
18:50    Pokaz bitwy w wykonaniu orszaku Lajkonika
na płycie Rynku Głównego, pod sceną    komentarz: Dariusz Cywka

Głównym Partnerem Wydarzenia Pochód Lajkonika 2016 jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie.

Podczas tegorocznego pochodu zobaczyć będzie można sześć nowych strojów tatarskich. Stroje zostały uszyte dzięki wsparciu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie. Kostiumy łączą elementy inspirowane uzbrojeniem i opancerzeniem wojsk mongolskich, które w XIII wieku napadały na Kraków, z tradycyjnym ubiorem włóczków (czerwone spodnie i kaftany, szpiczaste czapki zwieńczone półksiężycem i zdobione koralami, charakterystyczne ciżemki z zakrzywionymi noskami)

Tekst: Muzeum Historyczne Krakowa.









PLACES WORTH YOUR TIME