„Polska w pejzażach” to kolejna odsłona prezentacji sztuki polskiej w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, po raz trzeci przygotowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie.
W jubileuszowym roku stulecia odzyskania niepodległości, w tak szczególnym miejscu, jak siedziba Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, pojawia się galeria najpiękniejszych w sztuce polskiej pejzaży.

Składają się na nią dzieła ze zbiorów państwowych
i z kolekcji prywatnych. To nie tylko efektowna dekoracja sal, ale przede wszystkim malarska opowieść o pięknie ojczyzny, budowana przez najbardziej charakterystyczne polskie pejzaże z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku, autorstwa najważniejszych polskich malarzy: Józefa Chełmońskiego, Leona Chwistka, Stanisława Czajkowskiego, Jacka i Rafała Malczewskich, Ferdynanda Ruszczyca, Władysława Strzemińskiego, Leona Wyczółkowskiego i innych.

Wystawa jest pomyślana jako album widoków Polski, prezentujący pejzaże ważnych regionów: Małopolski, Podhala czy Mazowsza. Obok tradycyjnie rozumianych krajobrazów pojawiają się również ważne
w dwudziestoleciu międzywojennym pejzaże przemysłowe i miejskie związane z Łodzią, Śląskiem czy powstającym Centralnym Okręgiem Przemysłowym.

ANTYSZAMBRĘ otwiera praca największego polskiego malarza-symbolisty Jacka Malczewskiego, ukazująca Anioła z Tobiaszem sportretowanych na tle podkrakowskiego krajobrazu. Ściany tego pomieszczenia zdobią prace mistrzów krakowskiej klasy pejzażowej prowadzonej
w Akademii Sztuk Pięknych przez Jana Stanisławskiego: Stanisława Kamockiego, Stefana Filipkiewicza i Stanisława Czajkowskiego. Ważnym akcentem tej przestrzeni jest Bajka zimowa Ferdynanda Ruszczyca, który po śmierci Stanisławskiego przejął po nim katedrę malarstwa pejzażowego w krakowskiej ASP. Współczesna krytyka podkreślała, że dla Ruszczyca „banalny motyw w naturze nie istnieje,
a oglądając jego obrazy odnosi się wrażenie, jakby się słuchało barwnego, zajmującego opowiadania (…) o zimowych pejzażach, obłokach, czy drewnianym kościółku”.

W SALI KOLUMNOWEJ centralne miejsca zajęły prace Józefa Chełmońskiego i Leona Wyczółkowskiego, w sposób symboliczny odwołujące się do utraconej niepodległości. Towarzyszą im pejzaże Henryka Weyssenhoffa, a także jedna z efektowniejszych symbolicznych kompozycji Wojciecha Weissa – Upał. To z jednej strony studium podmiejskiego pejzażu, stacji kolejowej i torowiska, z drugiej, jedna z pierwszych w sztuce polskiej malarska próba ukazania pędu i ruchu.

W SALI OBRAZOWEJ są prezentowane kompozycje pochodzące z okresu dwudziestolecia międzywojennego. To prace nowoczesne zarówno w formie, jak i w treści. Artyści dostrzegli w industrializacji Polski nowe tematy, związane z miastem i przemysłem. Głównym bohaterem tej części ekspozycji jest Rafał Malczewski, który, zachwycony Czarnym Śląskiem i Centralnym Okręgiem Przemysłowym, podjął temat pejzażu przemysłowego, tworząc niemal futurystyczne krajobrazy industrialne z kopalniami, słupami wysokiego napięcia, hutami. Obok Malczewskiego prezentowane są prace Leona Chwistka, Władysława Strzemińskiego i Karola Hillera.

Ekspozycję MAŁEJ SIENI zdominowały prace reprezentantów środowiska warszawskiego i uczniów klasy rysunkowej Wojciecha Gersona – Józefa Rapackiego i Stefana Popowskiego, którzy sławili „skromną urodę mazowieckiego krajobrazu”.

Prezentacji dzieł malarskich dopełnia ekspozycja przygotowana w SALI PRZY OKRĄGŁYM STOLE przez krakowskie Muzeum Fotografii. Powiększenia z sześciu autochromów Tadeusza Rzący ukazują pejzaże rodzinnych stron autora: polskie widoki zwracające uwagę nie tylko malowniczością, ale przede wszystkim spokojem i baśniowością. Autochromy Rzący to jedne
z pierwszych kolorowych fotografii wykonanych na terenach dzisiejszej Polski jeszcze przed
I wojną światową.

Urszula Kozakowska-Zaucha