Wystawa czasowa, wkomponowana w stałą ekspozycję muzeum biograficznego Jana Matejki, zbudowana jest z ośmiu szkiców olejnych i obrazów: kameralnych kompozycji historycznych, szkiców do wielkich płócien, wizerunków postaci historycznych i portretów. Ekspozycja obejmuje różne tematy, związane z twórczością Jana Matejki i jest połączona z prezentacją rekwizytów malarskich oraz rysunków: szkiców portretowych, kostiumowych i kompozycyjnych do obrazów.
Odwiedzający mają okazję dostrzec ewolucję warsztatu twórczego mistrza dzięki zestawieniu dzieł powstałych w trzech okresach twórczych: wczesnym z lat 50, lat 60 i dojrzałym z lat 70 XIX wieku.
Widz może przekonać się jak matejkowska sztuka portretowania ulegała stopniowym przemianom na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Dowodzą tego m.in. dwa portrety Pauliny Giebułtowskiej (przyszłej teściowej Matejki), które były tworzone przez artystę w 1858 i 1862 roku.
Najbardziej tajemniczym obrazem jest „Studium portretowe kobiety” z 1881 roku. Dzieło powstałe w dojrzałym okresie twórczości wskazuje na wszechstronność warsztatu krakowskiego artysty.
Prócz portretów nie zabraknie najbardziej charakterystycznych dla twórczości Matejki scen historycznych. Na wystawie są dzieła poświecone Zygmuntowi Augustowi, tj. dwa szkice olejne do obrazu „Zygmunt August w Ogrodzie Wileńskim” z 1865 roku oraz obraz olejny „Zygmunt August z Barbarą na dworze radziwiłłowskim w Wilnie” z 1867 roku. Jest także kopia z 1903 roku autorstwa Kubieckiego matejkowskiego „Maćko Borkowica”, zestawiona ze szkicem olejnym do obrazu oraz szczegółowa scena z Kroniki Długosza pt. „Król Władysław Łokietek zrywa układy z Krzyżakami” z 1879 roku.
Warto wspomnieć także o XIX-wiecznym ekspozytorze ze szkicami kompozycyjnymi, rysunkami i tablicami do ubiorów, które ujawniają proces twórczy. Na jego podstawie można prześledzić szczegółowo wszystkie wątki poruszane w wybranych pracach artysty.
Zwiedzający mogą poznać warsztat mistrza także dzięki znajdującym się w gablotach rekwizytom wykorzystywanym w jego dziełach. Są to obiekty szyte według projektu Jana Matejki i wzorów historycznych, ale także przedmioty zabytkowe, będące częścią kolekcji historycznej artysty z przełomu XVII i XVIII wieku.
Prace nie były prezentowane w Krakowie od wielu lat. Wystawę pt. „Jan Matejko. Różne opowieści”, przygotowaną ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, wzbogacają zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie oraz dzieła z kolekcji prywatnej.
Wystawa będzie czynna w Domu Jana Matejki przy ul. Floriańskiej 41 do 31 stycznia 2021 roku.
