Prof. Csaba G. Kiss, węgierski historyk kultury i literatury, eseista, znawca problematyki środkowoeuropejskiej, otrzyma tegoroczną Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, przyznawaną promotorom kultury z Europy Środkowo-Wschodniej za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury tego regionu. Uroczystość wręczenia nastąpi 4 września podczas XXIX Forum Ekonomicznego w Krynicy.

– Cieszy mnie fakt, że do grona wybitnych laureatów Nagrody Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy dołączy w tym roku prof. Csaba G. Kiss, od początku swojej pracy naukowej wierny idei tolerancyjnego współżycia i współdziałania narodów, grup społecznych
i wyznań. Jego wieloletni dorobek stanowi kontynuację idei Patrona Nagrody – Stanisława Vincenza, którego myśl prof. Kiss propagował w wielu swoich dziełach – mówi Dominik Jaśkowiec, Przewodniczący Rady Miasta Krakowa i Kapituły Nagrody.

Prof. Csaba G. Kiss jest cenionym węgierskim eseistą, uczonym i polonofilem. Bada tożsamość Europy Środkowej wyrażoną w literaturze, mitach i symbolach współtworzących ją narodów. Działa na rzecz zbliżenia między Węgrami, Polakami, Słowakami i Chorwatami. Jako pierwszy – jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku – wystąpił z ideą wspólnego podręcznika kultury środkowoeuropejskiej. To on wprowadził do nauki pojęcie „miejsc wspólnej pamięci” jako bardziej właściwej dla naszej części kontynentu wersji słynnych lieux de mémoire – jednego
z najbardziej nośnych pojęć współczesnej humanistyki.

Csaba G. Kiss jest profesorem Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie; do 2010 roku był wykładowcą w Katedrze Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki oraz Katedrze Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego, profesorem wizytującym na Uniwersytecie Humboldtów
w Berlinie, Uniwersytecie w Zagrzebiu, Uniwersytecie Konstantyna Filozofa w Nitrze oraz Uniwersytecie Karola w Pradze. Zasiada w Radzie Programowej Międzynarodowego Centrum Kultury oraz Radzie Naukowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. W latach 1987–1990 działał w węgierskiej opozycji, współtworzył Węgierskie Forum Demokratyczne.

Doświadczenie węgierskiego października 1956 – tak ważne dla całego jego pokolenia –
i reakcja Polaków na te wydarzenia utwierdziły Csabę G. Kissa w przekonaniu, że dialog polsko-węgierski dostarcza klucza i kontekstu dla zrozumienia dziejów obu krajów, a także ich miejsca w kulturze i cywilizacji europejskiej. – Trzeba pamiętać przez ile wieków nasze narody walczyły
o swój byt i suwerenność. Z tego powodu nasze obiekty architektoniczne, dzieła literackie czy artystyczne mają bardzo ważną wymowę dla tożsamości i dla konkurencyjności w Europie – podkreśla tegoroczny laureat Nagrody.

Przywołanym tematom poświęcił wiele książek, które składają się na fascynujący obraz literatury, kultury i zagadnień narodowościowych w Europie Środkowej, dbając o ukazanie ich z wielu perspektyw. Prace Csaby G. Kissa wydawane były m.in. we Francji, w Niemczech, Słowacji, Chorwacji i Polsce. W naszym kraju ukazał się „Dziennik polski (1980-1982)” (Instytut Lingwistyki. Filologia Węgierska UAM, Poznań 2000), „Lekcja Europy Środkowej: eseje i szkice” (Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2009), „Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje” (Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2016).

– Csaba G. Kiss to wnikliwy badacz pogranicza kulturowego krajów Europy Środkowej i relacji pomiędzy narodami. Od lat zajmuje się polityką pamięci, narodowościami i ich symbolami.
Nie ucieka od polityki, ale poszukuje w niej logiki, głębokich przyczyn, tłumaczy historię narodów przez pryzmat ich doświadczeń. Sam stał także na czele ruchów demokratycznych w okresie transformacji systemowej w Budapeszcie, poszukiwał wspólnych mostów między Węgrami
i Polakami w przeszłości i współcześnie, jest cierpliwym tłumaczem tożsamości narodowych, różnic i podobieństw dla wielokulturowego tygla, który kształtował nasze narody. Trudno
o większą spójność idei, zainteresowań i dzieł: Patrona Nagrody i jej Laureata – wskazuje Jacek Majchrowski, Prezydent Krakowa.

W przeddzień przyznania Nagrody, 3 września o godz.18.00 w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie przy Rynku Głównym 25, odbędzie się spotkanie z laureatem pt. „Europa Środkowa od nowa?”, którą poprowadzi hungarysta i dyplomata – ambasador ­Rafał Wiśniewski.

– Słowa patrona nagrody, Stanisława Vincenza, o tym, że lekceważenie lub przeoczanie kultury sąsiadów i sięganie do tego, co dalekie z tej tylko racji, że znane w świecie, a nie że wielkie, jest w gruncie rzeczy brakiem szacunku do samego siebie, najtrafniej oddają postawę profesora Kissa – podkreśla Agata Wąsowska-Pawlik, dyrektor MCK. – Cieszę się z tego wyróżnienia podwójnie – to pierwszy Węgier w wyborowym gronie uhonorowanych dotąd wybitnych Środkowoeuropejczyków, a zarazem jeden z najwierniejszych przyjaciół MCK, towarzyszący nam niemal od początku.

Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, wręczaną od 2005 roku, otrzymują osoby oraz instytucje, których działalność ma wpływ na życie publiczne i społeczne w Europie Środkowo-Wschodniej. W intencji pomysłodawców Nowa Kultura – Nowej Europy ma być wyróżnieniem, które dostrzeżone zostanie nie tylko przez osoby związane ze światem kultury, stąd właśnie wybór czasu i miejsca wręczenia nagrody. Na Forum Ekonomicznym obecne jest bowiem międzynarodowe grono ekspertów, a także liderów życia politycznego, społecznego i gospodarczego.

Nagrodę przyznaje Kapituła Nagrody, którą tworzą: Przewodniczący Rady Miasta Krakowa, przedstawiciel Prezydenta Miasta Krakowa, Prezes Instytutu Studiów Wschodnich, laureaci poprzednich edycji Nagrody oraz przedstawiciele instytucji działających w obszarze kultury, nauki i edukacji, zaproszeni przez Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Dotychczasowymi jej laureatami są: Tomas Venclova, Jiří Gruša, Krzysztof Czyżewski, Emil Brix, Agnieszka Holland, Tatiana Tołstoj, Andrzej Stasiuk, Martin Pollack, Magdaléna Vášáryová, Serhij Żadan,
Jacek Purchla, Jarosław Hrycak, Swietłana Aleksiejewicz, Krzysztof Penderecki.

Uroczystość wręczenia nastąpi 4 września podczas XXIX Forum Ekonomicznego w Krynicy.

Tekst: Międzynarodowe Centrum Kultury