1 marca 2020 r., godz. 15.00, Międzynarodowe Centrum Kultury, Rynek Główny 25.
MCK zaprasza na pokaz wyróżnionego na 30. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym
w Karlowych Warach dokumentu Powroty w reżyserii Joanny Helander i Bo Perssona. Wydarzenie towarzyszy finisażowi wystawy Fotoblok. Europa Środkowa w książkach fotograficznych. Pokaz odbędzie się w sali „Pod Kruki”. Wstęp wolny.
W filmie Powroty Joanna Helander podróżuje po Polsce i Niemczech, i zmagając się z upływem czasu, próbuje odkryć, co stało się z jej żydowskimi krewnymi, którzy zaginęli w czasie wojny. Podczas tych podróży utrzymuje nieprzerwany, wyimaginowany dialog ze swym zmarłym ojcem – Gerhardem K. Jego głos prowadzi ją przez współczesną Polskę i przez apokaliptyczny świat wszystkich, którzy w sposób bezpośredni lub pośredni ucierpieli podczas Holokaustu. Filmowa konstrukcja tego dokumentu to wzajemne oddziaływanie obrazu, oryginalnej muzyki, dialogu i poetyckiej narracji.
„Film Joanny Helander i Bo Perssona pt. Powroty jest poetycką opowieścią o pewnym losie ludzkim. O losie – nie o biografii, choć ta, bardzo konkretna, oparta o konkretne miejsca, ludzi i fakty, jest tego filmu osią. Jednak sposób narracji, jej emocjonalność, jej liryzm i błyskotliwe poczucie humoru sprawiają, iż ten szczególny rodzaj polskości głównej bohaterki przerośnięty bliznami tragicznych losów jej żydowskich przodków, śląskiego dzieciństwa, śmierci ojca – odnajdujemy w sobie, we własnych myślach, zakamarkach duszy. Szwedzki exodus Joanny Helander i jej bliskich, bo w końcu nawet dziewięćdziesięcioletnia babcia porzuciła kwity na węgiel w Rudzi Śląskiej i rozmiłowała się w zbieraniu ziół w czasie krótkotrwałego szwedzkiego lata… ten exodus ujawnił niezwykłą zdolność zmierzania się z nowym światem: postawę twórczą, mądrą w szacunku dla nowej ojczyzny, wolną od polskiej neurastenii i kompleksów, a jednocześnie wierną polskiej tradycji. Jest coś symbolicznego w fakcie, że w realizacji tego filmu uczestniczyli ludzie o znanych europejskich nazwiskach: słynny aktor Bruno Ganz, żydowski muzyk z Argentyny Giona Feidman, Zygmunt Konieczny, że w końcu jest to film szwedzki, film, którego współtwórca jest szwedzki reżyser. Tak w historii Joanny Helander scala się historia Europy” ( z recenzji Ewy Wójciak).
Joanna Helander – polska fotografka, reżyserka filmów dokumentalnych, pisarka i tłumaczka. W 1968, w trakcie studiów romanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim została aresztowana za protest przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W 1971 roku wyemigrowała do Szwecji, gdzie w Göteborgu ukończyła studia fotograficzne. Jest autorką licznych fotograficznych, filmowych i literackich portretów polskich intelektualistów i działaczy opozycji demokratycznej. Fotograficzna wrażliwość Helander spotkała się z dużym uznaniem zarówno w Szwecji jak i w Polsce. W 1983 roku otrzymała szwedzki tytuł „Fotografki roku”, a szwedzki reżyser Bo Persson zrealizował wielokrotnie nagrodzony film Powroty o jej twórczości oraz losach jej śląsko-żydowskiej rodziny. Telewizja Polska zrealizowała o niej dokument Joanny Gromek-Illg Ślązaczka z Göteborga, a Kazimierz Kutz poświęcił jej program telewizyjny z cyklu Wesoło czyli smutno. W 2019 roku w Muzeum Etnograficznym w Krakowie odbyła się jej retrospektywna wystawa Baby patrzą. Fotografie 1976–2012 w ramach Miesiąca Fotografii.
