15 x KOBIETA W ZAKOPANEM
20 czerwca – 31 sierpnia 2023
Wernisaż wystawy: 17 czerwca 2023 (sobota) o godz. 17:00
Zakopiańskie Centrum Kultury/ Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego
- Krupówki 41
Kuratorka: Lidia Rosińska-Podleśny (MGS)
Współpraca: Renata Kowalska (TPN)
Organizatorzy: Miasto Zakopane, Zakopiańskie Centrum Kultury, Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr.
Zamoyskiego
Zakopiańskie Centrum Kultury – Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego zaprasza na wystawę „15 x Kobieta w Zakopanem”. Autorski projekt wystawienniczy Lidii Rosińskiej-Podleśny jest opowieścią o kilkunastu nietuzinkowych kobietach, które swoim życiem, działalnością na stałe wpisały się w historię Zakopanego. Mimo, iż reprezentowały różnorodne profesje, pochodziły ze zróżnicowanych środowisk, jak również żadna z nich nie urodziła się w Zakopanem, łączy je fakt, że w swoim życiu, prywatnie i zawodowo, aktywnie działały na rzecz społeczności mieszkańców Podhala.
Malarki, tancerki, aktorki, pisarki, taterniczki, muzyczki, kolekcjonerki, przyrodniczki. Niezwykle ambitne, pracowite co miało niebagatelny wpływ na ich rozwój osobisty. Na terenie Zakopanego były prekursorkami wielu przedsięwzięć: edukowały młodzież, przyczyniły się do budowania szkół, kościołów, współtworzyły środowisko artystyczne, wspinały się, wytyczały nowe szlaki, rozsławiały piękno Tatr i tutejszy folklor… Spoglądając na listę nazwisk kobiet, które będą prezentowane na wystawie, każda z nich jawi się nam jako znacząca część historii polskiej i światowej. Jadwiga Zamoyska, Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Maria Steczkowska, Helena Modrzejewska, Róża Krasińska
Raczyńska, Maria Buttowt Andrzejkowicz, Bronisława Kondratowiczowa, Natalia Janotha, Maria Zamoyska, Rita Sacchetto, Zofia Stryjeńska, Wanda Gentil Tippenhauer, Zofia Radwańska Paryska, Maria Bujakowa, Aniela Pawlikowska.
Prezentowane na wystawie dzieła sztuki, eksponaty i archiwa pochodzą ze zbiorów: MT, TPN, PAN Biblioteki Kórnickiej, UMZ, MN Ziemi Przemyskiej, Muzeum Chopina, Muzeum Literatury, Muzeum J. Malczewskiego, Muzeum J. Kasprowicza, Muzeum A. Zamoyskiego, Księżówki, Zgromadzenia ZSSNMPN oraz osób prywatnych.
Jadwiga Zamoyska urodzona w 1831 roku, zmarła w 1923. Boża feministka, niewiasta biblijna. Żona generała Władysława Zamoyskiego. Założycielka Szkoły Domowej Pracy Kobiet w Kórniku.
Lucyna Ćwierczakiewiczowa urodzona w 1826 roku, zmarła w 1901. Kuchmistrzyni narodowa, niesforna superstar, czyli kobieta wielowymiarowa, autorka książek kucharskich.
Maria Steczkowska urodzona w 1832 roku, zmarła w 1918. Jedna w pierwszych kobiet turystek w Tatrach.
Helena Modrzejewska urodzona w 1840 roku, zmarła w 1909. Światowej sławy aktorka zakochana w Zakopanem, miejscu prostym i majestatycznym zarazem.
Róża Krasińska-Raczyńska urodzona w 1849 roku, zmarła w 1937. Żona Władysława Krasińskiego, później Edwarda Raczyńskiego. Kolekcjonowała przedmioty góralskie, zaczytywała się w literaturze poważnej oraz dyskutowała na społeczne i polityczne tematy. Kobieta umysłu wykształconego i smaku wytrawnego, lepiej pojęła sposób, jakby można rozbudzić zdolności artystyczne górali.
Maria Buttowt Andrzejkowicz urodzona w 1852 roku, zmarła w 1933. Studiowała malarstwo i odbywała podróże do Włoch. Jedna z pierwszych zbieraczek obiektów ludowej sztuki zakopiańskiej.
Bronisława Kondratowiczowa urodzona w 1854 roku, zmarła w 1949. Kobieta rodem z Mazowsza, która „zalubiła się na śmierć” w Podhalu i w góralach. Pani na Szymoszkowej, zaklęta polska dusza.
Natalia Janotha urodzona w 1856 roku, zmarła w 1932. Kompozytorka, pianistka i taterniczka, „królowa fortepianu na najwyższym szczycie tatr”.
Maria Zamoyska urodzona w 1860 roku, zmarła w 1937. Córka generała Władysława Zamoyskiego i Jadwigi z Działyńskich. Oddana całym sercem pracy wychowawczej.
Rita Sacchetto urodzona ok. 1880 roku, zmarła w 1959. Tancerka w zakopiańskim raju. Inspirowała się sztuką renesansu i rokoka, obrazami Bouchera, czy Schwinda. Tańczyła do muzyki Haendla, Liszta, Bacha, czy Chopina. Tworzyła oryginalną koncepcję tańca formistycznego. Jej pokazy, szeroko opisywane w prasie polskiej i zagranicznej, inspirowały wielu artystów z kręgu awangardy. Jeździła dużo po świecie ale wracała do swego zakopiańskiego domu, nazywając go „rozkosznym rajem”.
Zofia Stryjeńska urodzona w 1891 roku, zmarła w 1976. Malarka, graficzka, ilustratorka, scenografka, przedstawicielka art déco. Żona architekta, miłośnika Zakopanego, Karola Stryjeńskiego. „…Patrząc na obrazy Stryjeńskiej, ma się uczucie, jakby się przez tajemniczy kryształ wglądało w inną rzeczywistość, widziało skrawek obcej planety, bliższej słońca niż my, otoczonej łukiem nieznanych na ziemi tęcz.”
Wanda Gentil Tippenhauer urodzona w 1899 roku, zmarła w 1965. Kolorowy zakopiański ptak. Kobieta obdarzona niezwykłym temperamentem i urokiem osobistym, życzliwa i pełna pomysłów. Ruda Wanda, bo tak o niej mówiono, malowała akwarelą i temperą stylizowane pejzaże z motywami tatrzańskimi i sceny rodzajowe z Podhala a także kwiaty i obrazy o tematyce religijnej.
Zofia Radwańska Paryska urodzona w 1901 roku, zmarła w 2001. Zielona wróżka Tatr. Botaniczka, geograficzka, jedna z czołowych taterniczek i alpinistek polskich.
Maria Bujakowa urodzona w 1901 roku, zmarła w 1985. Dama polskiego haftu. Wykonywała prace wg projektów różnych artystów, ale też tworzyła wg własnych niezwykłych pomysłów. Często chodziła w góry, latem na wycieczki piesze, zimą na narty.
Aniela Pawlikowska urodzona w 1901 roku, zmarła w 1980. Zauroczona życiem malarka. Portrecistka, graficzka, autorka ilustracji do książek.
