Memory: Lost and Recovered Heritage
25 czerwca – 4 lipca 2017
Warszawa, Kraków

World Heritage Young Professionals Forum towarzyszy 41. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Krakowie, prestiżowemu wydarzeniu, które odbywa się w Polsce po raz pierwszy. Tegoroczne forum jest przygotowywane przez Polski Komitet UNESCO oraz Międzynarodowe Centrum Kultury. Weźmie w nim udział 30 młodych ekspertów zajmujących się ochroną dziedzictwa, w tym eksperci z 21 krajów tworzących Komitet Światowego Komitetu Dziedzictwa oraz przedstawiciele państw Grupy Wyszehradzkiej, Ukrainy, Syrii i Iraku.

Tematem forum, które zacznie się 25 czerwca w Warszawie, będzie destrukcja miast. Jej symbolem stało się w ostatnich latach syryjskie Aleppo, które jest ofiarą konfliktu. Ale omawiane będą również przypadki niszczenia miast przez naturalne kataklizmy (przykładem może być Katmandu czy Christchurch), a także przez zmiany wynikające z przekształceń i komercjalizacji przestrzeni publicznej. Dla Polski forum, skupiające młodych specjalistów z całego świata, będzie wyjątkową okazją do zaprezentowania naszego dorobku i sposobu myślenia o ochronie dziedzictwa.

Fora Młodych towarzyszą sesjom komitetu UNESCO od kilku lat. Tegoroczni uczestnicy, w wieku pomiędzy 22 a 32 rokiem życia, reprezentują różne dziedziny wiedzy związanej z ochroną dziedzictwa kulturowego. Wybrani zostali w procedurze konkursowej. Forum będzie dla nich okazją do poszerzenie wiedzy z zakresu wdrażania Konwencji Światowego Dziedzictwa, metod pracy Komitetu Światowego Dziedzictwa, szans i wyzwań związanych z ochroną, konserwacją, renowacją wybranych miejsc wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, posiadających uniwersalną wartość.

Polska, jako gospodarz forum, będzie dzielić się ze społecznością międzynarodową swoim unikalnym doświadczeniem w rekonstrukcji zniszczonych zabytków. Przez pierwsze 4 dni (25 – 28.06) uczestnicy będą realizować program w stolicy, gdzie odwiedzą: Zamek Królewski, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Warszawy oraz Muzeum Łazienki Królewskie. Dyskutowane będą wówczas kwestie związane z destrukcją miast głównie w wyniku konfliktów zbrojnych, a także problemy ich odbudowy oraz granic rekonstrukcji. Ważnym punktem warszawskiego programu będą także warsztaty, podczas których omawiane będą sprawy dotyczące symbolicznego znaczenia odbudowy i rekonstrukcji miast, a także problem kultury jako obiektu celowego niszczenia.

Następnie grupa przeniesie się do Krakowa (28.06 – 3.07), gdzie będzie omawiać kwestie związane ze współczesnymi zagrożeniami dla miast historycznych, jakimi są masowa turystyka, suburbanizacja, gentryfikacja, niekontrolowana rozbudowa miast. Uczestnicy Forum będą mogli poznawać i badać te problemy na przykładzie zarówno Krakowa w obrębie jego wpisu na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO (Stare Miasto i Kazimierz), jak i jednego z osiedli na obrzeżach miasta (Tyniec), a także na przykładzie Kopalni Soli w Wieliczce. Na zakończenie programu grupa uda się do Ojcowskiego Parku Narodowego, gdzie będzie mogła zapoznać się ze sposobami ochrony krajobrazu przyrodniczo-kulturowego w Polsce i kwestiami związanymi z odbudową od dawna zniszczonego dziedzictwa materialnego.

W trakcie wykłady i warsztatów uczestnicy będą również prezentować kwestie związane z tematyką forum na przykładach z własnych krajów. Jednocześnie dla Polski, tak ciężko doświadczonej w wyniku działań II wojny światowej, gdzie polityka planowania miejskiego została przerwana dziesięć lat temu tematy omawiane podczas forum będą wyjątkowo istotne i aktualne.

Forum Młodych zakończy przyjęcie Deklaracji Krakowskiej, która stanowić będzie przesłanie na temat tego, co robić wobec zjawiska niszczenia miast, skierowane do wszystkich uczestników 41. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Organizatorzy: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie i Polski Komitet ds. UNESCO.

World Heritage Young Professionals Forum jest finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.

***

Prof. Jacek Purchla:

„...Polska ma dziś wielu zdolnych architektów, ale nie ma urbanistyki. Mamy armię znakomitych artystów i konserwatorów, a równocześnie jesteśmy świadkami degradacji przestrzeni miejskiej i licznych konfliktów w centrach naszych metropolii. Trudno więc nie mówić dziś w Polsce głośno o kryzysie: planowania przestrzennego, kontroli przestrzeni, skuteczności ochrony wartości kulturowych w skali urbanistycznej (…). Pozbawieni zaplecza intelektualnego opartego zarówno na antropologicznym podejściu do kultury, jak i na nowoczesnym zarządzaniu zasobami dziedzictwa „miotamy się” od konfliktu do konfliktu pomiędzy dziedzictwem a nowoczesnością.” [ w: J. Rykwert, Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast. MCK. Kraków, 2013]

O połączeniu wartości materialnych i niematerialnych w kwestii odbudowy, ale także konserwacji pisał m. in. prof. Andrzej Tomaszewski:

…otwarcie na wartości niematerialne i potrzebę ich ochrony na równi z wartościami materialnymi stwarza nowe podstawy teoretyczne do dyskusji o odbudowie konserwatorskiej – jako najbardziej radykalnej formie utrwalenia poprzez materializację wartości niematerialnej – ‘ducha miejsca pamięci’. Jednak z pełną świadomością społeczną tworzenia dzieła, które jest świadectwem kultury czasu odbudowy nie pretendującym do miana historycznego autentyku.” [A. Tomaszewski, 2008, Od sacrum do profanum, od genius loci do miejsca znaczącego dla kultury, (w:) B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, Warszawa – Lublin, s. 169-172.]

Lider projektu: Ewa Wojtoń, tel 12 42 42 870; e.wojton@mck.krakow.pl

Tekst i foto : Międzynarodowe Centrum Kultury